Donald Trump thotë se do të godasë Kinën, Meksikën dhe Kanadanë me tarifa të reja në ditën e parë të presidencës së tij, në një përpjekje për t’i detyruar ata të godasin emigracionin e paligjshëm dhe kontrabandën e drogës në SHBA.
Presidenti i zgjedhur i SHBA-së tha se do të nënshkruante një urdhër ekzekutiv që vendos një tarifë prej 25% për të gjitha mallrat që vijnë nga Meksika dhe Kanadaja, pasi të inaugurohej më 20 janar 2025.
Ai tha gjithashtu se “ne do t’i ngarkojmë Kinës një tarifë shtesë prej 10%, mbi çdo tarifë shtesë” derisa ajo të godasë kontrabandën e fentanolit.
Kërcënimi mund të shënojë një përshkallëzim të madh të tensioneve me tre partnerët kryesorë tregtarë të SHBA-së. Mund të çojë gjithashtu në çmime më të larta për amerikanët, pasi tarifat funksionojnë si një formë tatimi mbi importet.
SHBA është importuesi më i madh në botë. Kina, Meksika dhe Kanadaja përbëjnë rreth 40% të 3.2 trilion dollarëve të mallrave që importon çdo vit, sipas të dhënave zyrtare.
Kina ka mbrojtur përpjekjet e saj për të ndaluar rrjedhën e drogave të paligjshme dhe ka paralajmëruar se nuk mund të ketë fitues në një luftë tregtare mes dy shteteve.
Pasi Trump bëri kërcënimin e tij tarifor, ai diskutoi tregtinë dhe sigurinë kufitare me kryeministrin kanadez Justin Trudeau, sipas një burimi kanadez që foli për agjencinë e lajmeve Reuters. Ata patën një “diskutim të mirë”, tha burimi.
Ministria e financave e Meksikës tha: “Meksika është partneri kryesor tregtar i Shteteve të Bashkuara dhe USMCA ofron një kornizë sigurie për investitorët kombëtarë dhe ndërkombëtarë.”
Masat kanë potencialin të shkaktojnë ndërprerje në zinxhirin global të furnizimit dhe do të godasin rëndë tre vendet e synuara nga tarifat.
Tarifat për Meksikën dhe Kanadanë do të qëndrojnë në fuqi derisa të dy vendet të ndalojnë drogën, veçanërisht fentanolin dhe migrantët që kalojnë ilegalisht kufirin, tha Trump në një postim në platformën e tij “Truth Social”.
“Si Meksika dhe Kanadaja kanë të drejtën dhe fuqinë absolute për të zgjidhur lehtësisht këtë problem të gjatë që zien,” shkroi ai. “Është koha që ata të paguajnë një çmim shumë të madh!”
Në një postim pasues në Truth Social, Trump sulmoi Pekinin për dështimin në përmbushjen e premtimeve që ai tha se zyrtarët kinezë bënë, për të dënuar me vdekje njerëzit e kapur duke transportuar fentanol, një opioid sintetik.
Një zëdhënës i ambasadës kineze në Uashington i tha BBC-së “ideja që Kina me vetëdije lejon që fentanoli të rrjedhë në Shtetet e Bashkuara bie plotësisht në kundërshtim me faktet dhe realitetin”.
“Kina beson se bashkëpunimi ekonomik dhe tregtar Kinë-SHBA është reciprokisht i dobishëm në natyrë. Askush nuk do të fitojë një luftë tregtare apo një luftë tarifash,” shtoi ai.
Administrata Biden i ka bërë thirrje Pekinit të bëjë më shumë për të ndaluar prodhimin e përbërësve të përdorur në fentanol, për të cilin Uashingtoni vlerëson se vrau pothuajse 75,000 amerikanë vitin e kaluar.
Gjatë fushatës së tij zgjedhore, Trump kërcënoi Meksikën dhe Kinën me tarifa deri në 100%, nëse i konsideronte të nevojshme, shumë më të larta se ato që vendosi gjatë mandatit të tij të parë në detyrë.
Trump ka thënë gjithashtu se do t’i japë fund statusit tregtar të Kinës si vendi më i favorizuar për tregti me SHBA-të. Kjo nënkupton se Kina ka kushtet më të favorshme që Uashingtoni ofron për tarifat dhe kufizimet e tjera.
Vitin e kaluar, më shumë se 80% e eksporteve të Meksikës shkuan në SHBA, ndërsa rreth 75% e eksporteve të Kanadasë shkuan në fqinjin e saj jugor.
Edhe pas vitesh të një mosmarrëveshjeje të ashpër tregtare midis dy ekonomive më të mëdha në botë, SHBA-ja ende përbën rreth 15% të eksporteve të Kinës.
Si funksionojnë tarifat?
Tarifa është një taksë e brendshme e vendosur mbi mallrat kur ato hyjnë në vend, në përpjesëtim me vlerën e importit. Pra, një makinë e importuar në SHBA me një vlerë prej 50,000 dollarë, me një tarifë prej 25%, do të përballej me një tarifë prej 12,500 dollarë.
Tarifat janë një pjesë qëndrore e vizionit ekonomik të Trump. Ai i sheh ato si një mënyrë për të rritur ekonominë amerikane, për të mbrojtur vendet e punës dhe për të rritur të ardhurat nga taksat.
Ai ka pohuar më parë se këto taksa “nuk do të jenë një kosto për ju, është një kosto për një vend tjetër”.
Kjo konsiderohet pothuajse universalisht nga ekonomistët si gënjeshtër.
Tarifa paguhet fizikisht nga kompania vendase që importon mallrat, jo nga kompania e huaj që i eksporton ato.
Pra, në këtë kuptim, është një taksë e drejtpërdrejtë që i paguhet qeverisë amerikane nga firmat vendase amerikane.
Trump vendosi një numër tarifash në mandatin e tij të parë, shumë prej të cilave janë mbajtur në fuqi nga pasardhësi i tij, Presidenti Joe Biden. Studimet ekonomike sugjerojnë se shumica e barrës ekonomike u përballua përfundimisht nga konsumatorët amerikanë.
Nuk ishte menjëherë e qartë nëse “tarifa shtesë prej 10% e Trump, mbi çdo tarifë shtesë” e caktuar për Kinën ishte mbi 25% që ai po planifikonte për Kanadanë dhe Meksikën.
Cila është strategjia e Trump?
Masa është “qartësisht në përputhje me premtimin që ai bëri gjatë fushatës për të përdorur tarifat si një armë për të përmbushur shumë nga iniciativat e tij të politikave,” tha për BBC-së për Biznesin e BBC-së Stephen Roach, anëtar i lartë në Qendrën Paul Tsai China të Shkollës Juridike të Yale.
Zgjedhja e Trump për Sekretarin e Thesarit, Scott Bessent, ka sugjeruar më parë se kërcënimet e presidentit të zgjedhur për të vendosur rritje të mëdha tarifash ishin pjesë e strategjisë së tij negociuese.
“Pikëpamja ime e përgjithshme është se në fund të fundit, ai është një tregtar i lirë,” tha Bessent për Trump në një intervistë me Financial Times përpara se të nominohej për këtë rol.
“Është përshkallëzimi për të de-përshkallëzuar.”
Kjo vjen pasi ekonomia kineze është në një pozicion dukshëm më të cenueshëm sesa ishte gjatë presidencës së mëparshme Trump.
Vendi ka qenë duke luftuar me një sërë çështjesh serioze, duke përfshirë një krizë të vazhdueshme të tregut të pronave, kërkesën e dobët të brendshme dhe rritjen e borxhit të qeverisë vendore.
Tarifat e reja duket se shkelin kushtet e Marrëveshjes SHBA-Meksikë-Kanada (USMCA) mbi tregtinë.
Marrëveshja, të cilën Trump e nënshkroi në ligj, hyri në fuqi në vitin 2020. Ajo vazhdoi një marrëdhënie tregtare kryesisht pa taksa midis tre vendeve fqinje.
Jashtë reagimive zyrtare nga tre vendet e prekura, përgjigja ka qenë kritike.
Doug Ford, kryeministri i provincës kanadeze të Ontarios, tha se tarifa e planifikuar e Trump do të ishte “shkatërruese për punëtorët dhe vendet e punës si në Kanada ashtu edhe në SHBA”.
Udhëheqësi i senatit meksikan, Gerardo Fernández, pyeti: “Çfarë tarifash duhet të vendosim për mallrat e tyre [të Amerikës] derisa të ndalojnë konsumimin e drogës dhe eksportimin ilegal të armëve në atdheun tonë?”
BBC, përshtati në shqip ©LAPSI.AL
