Kërkimi për gjurmë jete përtej Tokës ka bërë një hap të rëndësishëm përpara. NASA njoftoi se roveri Perseverance, në një mision në Mars që nga viti 2021, ka identifikuar komponime organike dhe minerale në kraterin “Jezero”, të cilat në Tokë shpesh shoqërohen me mjedise të favorshme për jetën mikrobike. Zbulimi, i botuar në revistën “Nature”, ka të bëjë konkretisht me molekulat e karbonit, vivianitin dhe greigitin, elementë që mund të jenë me origjinë biologjike ose gjeokimike. Shkencëtarët theksojnë se vetëm analizat e ardhshme laboratorike do të jenë në gjendje të sqarojnë nëse këto janë vërtet shenja të mikrobeve të lashta marsiane apo të proceseve jobiologjike.
Krateri Jezero u zgjodh si vendi i uljes për Perseverance sepse ruan gjurmë të një delte të lashtë lumi. Shkencëtarët besojnë se miliarda vjet më parë, ai ishte një pellg liqeni i ushqyer nga përrenj, duke ofruar kushte ideale për sedimentimin e argjilave dhe mineraleve. Janë pikërisht këto shtresa që mbajnë prova të së kaluarës klimatike dhe gjeologjike të Marsit. Që nga mbërritja e tij, Perseverance ka mbledhur 30 mostra, të ruajtura në shishe titaniumi, të destinuara për një mision të ardhshëm kthimi në Tokë.
Zbulimi vjen nga një zonë me sedimente të kuqërremta të formuara nga depozitat e baltës dhe argjilës së transportuar nga uji. Në vitin 2024, roveri mblodhi mostrën e quajtur “Sapphire Canyon”, e cila përmbante gjurmë kimike të konsideruara veçanërisht interesante. Falë krahut të tij robotik dhe instrumenteve në bord, Perseverance ishte në gjendje të analizonte përbërjen e shkëmbinjve dhe të ruante pluhurin marsian për hetime të ardhshme.
Të dhënat e mbledhura tregojnë praninë e molekulave organike me bazë karboni dhe mineraleve të tilla si vivianiti (fosfati i hekurit) dhe greigiti (sulfidi i hekurit). Në Tokë, këto substanca shpesh shoqërohen me mjedise ujore dhe proceset biologjike të mikroorganizmave që ushqehen me lëndë organike. Lidhja midis karbonit dhe këtyre mineraleve e bën mostrën një nga më premtueset e zbuluara ndonjëherë në Mars. Megjithatë, të njëjtat molekula mund të formohen edhe përmes reaksioneve thjesht kimike, pa asnjë ndërhyrje biologjike.
Fotografitë dhe analizat mikroskopike zbulojnë praninë e formacioneve heterogjene që shkencëtarët i kanë quajtur “fara lulëkuqeje” dhe “njolla leopardi”. Këto struktura, që u ngjajnë kokrrizave dhe njollave, përmbajnë përqendrime karboni dhe mineralesh në përputhje me proceset biologjike. Një zonë e quajtur “Tempulli i Apollonit” ka përqendrimin më të lartë të vivianitit dhe greigitit, të kombinuar me molekula organike, një gjetje që të kujton mjedise të ngjashme tokësore të karakterizuara nga aktiviteti mikrobik.
