Bashkimi Evropian parashikon që popullsia në shtetet e tij anëtare do të bjerë nga 451 milionë sot në rreth 432 milionë deri në vitin 2070. Në të njëjtën kohë, përqindja e të moshuarve po rritet me shpejtësi.
Tashmë, në shumë vende evropiane, rreth 25% e popullsisë është 65 vjeç ose më e vjetër. Por, ndërsa popullsia që punon zvogëlohet, gjithnjë e më pak punëtorë po financojnë një numër gjithnjë e në rritje pensionistësh.
Për të mbuluar edhe pensionet e pensionistëve të sotëm, qeveritë evropiane po plotësojnë boshllëqet e financimit nga buxheti i shtetit. Në Gjermani, kjo mbështetje tejkaloi 100 miliardë euro këtë vit dhe pritet të kalojë 150 miliardë euro deri në vitin 2040.
Disa shembuj tregues të vendeve të BE-së: Italia aktualisht shpenzon më shumë për pensionet në Evropë, me 16% të PBB-së. Në Gjermani, shifra përkatëse është rreth 10%. Megjithatë, në Itali, pensionet shpesh funksionojnë edhe si një “rrjet sigurie sociale” për familje të tëra, duke e bërë pothuajse të pamundur çdo shkurtim të mundshëm.
Pritet që deri në vitin 2040 kjo shifër të ulet në 13.7%. Spanja, e cila ka një nga normat më të ulëta të lindjeve në Evropë, siç tregojnë të gjitha gjërat, do të rrisë ndjeshëm financimin shtetëror për pensionet në vitet e ardhshme për këtë arsye.
Më pak kontribute, pension më i ulët
Suedia dhe vendet baltike kanë zgjedhur me vetëdije një rrugë të ndryshme. Sigurimi i pensioneve ndjek kryesisht një rregull të thjeshtë: vetëm ajo që paguhet në formë kontributesh mund t’u paguhet pensionistëve.
Kjo do të thotë, nëse të ardhurat bien për shkak të ndryshimeve demografike, pensionet rregullohen poshtë. Ky sistem ka një pengesë të konsiderueshme. Në shtetet baltike, normat e varfërisë relative tek të moshuarit janë ndër më të lartat në Evropë, sepse pensionet nuk ecin me ritmin e pagave dhe çmimeve.
Sistemet e pensioneve në Evropë janë komplekse. Shumë vende kanë sisteme hibride që kombinojnë rishpërndarjen, kapitalizimin dhe/ose mbrojtjen e të ardhurave bazë. Nëntë shtete anëtare të BE-së e lidhin moshën e daljes në pension me jetëgjatësinë. Këto përfshijnë Danimarkën, Holandën, Estoninë dhe Sllovakinë.
Në Portugali, rregulli i mëposhtëm ka qenë në fuqi që nga viti 2014: për çdo vit rritjeje të jetëgjatësisë, mosha e daljes në pension zgjatet me afërsisht tetë muaj. Kështu, sot mosha e daljes në pension në Portugali është 66 vjet e shtatë muaj. OECD parashikon që në planin afatgjatë, mosha e daljes në pension në disa vende me rregullim automatik të moshës së daljes në pension mund të arrijë dhe ndoshta të kalojë 70 vjet.
Në Francë tani, e cila nuk ka një mekanizëm të ngjashëm rregullimi, rritja graduale e moshës së daljes në pension nga 62 në 64 vjeç u shty për arsye politike deri në zgjedhjet e ardhshme presidenciale.
Pavarësisht sistemit të pensioneve në secilin vend, pensionet e ardhshme do të jenë më të ulëta se pagat, përveç nëse qytetarët punojnë më gjatë ose kalojnë në pensione private. OECD raporton se
mesatarisht pensionet në Evropë arrijnë në rreth 61% të pagave. Megjithatë, ka ndryshime të konsiderueshme: Ndërsa Estonia, Lituania dhe Irlanda bien pjesërisht nën 40%, vende si Holanda, Portugalia dhe Turqia arrijnë pensionet e tyre në mbi 90% të pagave, me Greqinë që arrin 88.5%.
Gjermania, Franca dhe Suedia janë rreth 50%. Pensionet plotësuese dhe private, si dhe kursimet, luajnë një rol vendimtar në standardin e jetesës pas daljes në pension, të cilat në shumë vende thirren për të kompensuar pensionet e ulëta./ DW
