Udhëheqësi kinez Xi Jinping i tha Narendra Modit të Indisë se “zgjedhja e duhur” është që vendet e tyre të jenë miq kur të dy u takuan në Kinë për herë të parë pas 7 vjetësh. Ky është një moment i ri në një afrim të sapolindur midis kombeve më të populluara në botë, i përshpejtuar nga përplasjet e të dy vendeve me Shtetet e Bashkuara.
Takimi i shumëpritur i Xi dhe Modi të dielën, në margjinat e një samiti rajonal në qytetin portual lindor të Tianjin, vjen teksa të dy vendet përballen me tarifa të ashpra amerikane për shkak të luftës tregtare globale të Presidentit Donald Trump, si dhe nga shigjetimet perëndimore mbi marrëdhëniet e tyre me Rusinë teksa lufta në Ukrainë vazhdon.
“Bota sot është përfshirë nga transformime që ndodhin një herë në një shekull” – i tha Xi Modit në fjalën hapëse kur të dy udhëheqësit u ulën ballë për ballë të shoqëruar nga zyrtarët e tyre. “Situata ndërkombëtare është si fluide ashtu edhe kaotike” – shtoi ai.
“Është zgjedhja e duhur për të dyja palët të jenë miq që kanë lidhje të mira fqinjësore dhe miqësore, partnerë që mundësojnë suksesin e njëri-tjetrit dhe që dragoi dhe elefanti të kërcejnë së bashku” – tha Xi, duke iu referuar simboleve tradicionale të dy kombeve. “Për sa kohë që ata i përmbahen drejtimit të përgjithshëm të të qenit partnerë dhe jo rivalë… marrëdhëniet Kinë – Indi mund të ruajnë stabilitetin dhe të ecin përpara në planin afatgjatë.”
Ndërsa Modi tha se India ishte “e përkushtuar” për të çuar përpara marrëdhëniet e vendeve të tyre “në bazë të besimit dhe respektit të ndërsjellë”, dhe iu referua ngrohjes së marrëdhënieve, duke përfshirë një lehtësim të tensioneve përgjatë kufirit të tyre të diskutueshëm Himalayan – ku të dy vendet zhvilluan një përleshje vdekjeprurëse në vitin 2020.
“Interesat e 2.8 miliardë njerëzve në të dy vendet tona janë të lidhura me bashkëpunimin tonë”, shtoi ai.
Sinjalet pozitive me siguri do të monitorohen nga afër në Uashington, ku tensionet me Nju Delhin kërcënojnë të prishin atë që kishte qenë vite përpjekjesh nga diplomatët amerikanë për të thelluar lidhjet me vendin si një kundërpeshë kyçe ndaj një Kine në rritje dhe gjithnjë e më të vendosur – një sërë rrethanash që e bëjnë takimin e fundit edhe më të rëndësishëm dhe në kohën e duhur për Xi.
Më herët këtë muaj, Trump vendosi penalitete të konsiderueshme ekonomike ndaj Indisë, fillimisht duke i vendosur importet e saj në SHBA nën tarifa prej 25% dhe më pas duke vendosur tarifa shtesë prej 25% ndaj vendit si ndëshkim për importimin e naftës dhe gazit rus, të cilin Uashingtoni e sheh si ndihmë për të financuar luftën e Putinit në Ukrainë. Si Kina ashtu edhe India janë blerës të mëdhenj të naftës ruse, megjithëse Kina ende nuk është shënjestruar nga masa të tilla.
Këto çështje mund të jenë një pikë diskutimi të hënën, kur Modi pritet të zhvillojë bisedime dypalëshe me Putinin, pjesë e diplomacisë së tij më të gjerë, kur ai t’i bashkohet një samiti 2-ditor të grupimit rajonal të sigurisë të mbështetur nga Pekini dhe Moska, i njohur si Organizata e Bashkëpunimit të Shangait. Përveç Kinës, Rusisë dhe Indisë, grupimi përfshijnë Iranin, Pakistanin, Bjellorusinë, Kazakistanin, Kirgistanin, Taxhikistanin dhe Uzbekistanin ndërsa ata do të takohen edhe udhëheqës të tjerë nga e gjithë Azia dhe Lindja e Mesme.
Lufta do të jetë e pranishme në takim dhe diplomacia rreth saj, me Putinin, i cili zbarkoi në Tianjin të dielën më herët teksa udhëheqësit perëndimorë po shtojnë presionin mbi të – dhe partnerët e tij – për t’i dhënë fund pushtimit që tani zgjat më shumë se 3 vjet e gjysmë.
India ka thënë se nuk mban anë në këtë luftë. Modi tha se foli me udhëheqësin ukrainas Volodymyr Zelensky të shtunën dhe “shkëmbyen pikëpamje mbi konfliktin e vazhdueshëm”.
Një marrëdhënie që po ngrohet?
Pekini shihet gjerësisht si i etur për shtyrë tensionet midis Trump dhe Modi duke zvogëluar lidhjet e sigurisë midis SHBA-së dhe Indisë. Zyrtarët kinezë kanë parë me shqetësim dialogun midis Indisë, SHBA-së dhe aleatëve të saj Australisë dhe Japonisë, i parë gjerësisht si një përpjekje për t’iu kundërvënë Kinës.
Në fjalimin e tij drejtuar Modit të dielën, Xi kërkoi të theksonte ngjashmëritë – duke i paraqitur të dy vendet si në “faza kritike të zhvillimit dhe rigjallërimit” dhe duke u bërë thirrje atyre të “përqendrohen te zhvillimi si emëruesi i tyre më i madh i përbashkët, duke mbështetur dhe avancuar njëri-tjetrin”, sipas një njoftimi nga Ministria e Jashtme e Kinës.
Ai gjithashtu iu referua qëllimit të tyre të përbashkët të deklaruar për ta bërë rendin ndërkombëtar më “multipolar” – një term i përdorur nga vendet, përfshirë ato brenda SCO-së, për të bërë thirrje që pushteti ndërkombëtar të ndahet më gjerësisht – në krahasim me dominimin nga SHBA-të dhe aleatët e saj, siç e shohin ata.
Ka pasur një normalizim gradual të lidhjeve midis Indisë dhe Kinës pasi Modi dhe Xi u takuan në samitin e BRICS në Rusi tetorin e kaluar erdhi ndërsa të dy palët arritën një marrëveshje për shkëputjen ushtarake përgjatë kufirit të tyre të diskutueshëm.
Muajt e fundit, vendet ranë dakord të rifillojnë fluturimet direkte të anuluara që nga pandemia Covid-19, Pekini gjithashtu kohët e fundit ra dakord të rihapë dy vende pelegrinazhi në Tibetin perëndimor për indianët për herë të parë në 5 vjet, dhe të dy filluan të rilëshojnë viza turistike për qytetarët e njëri-tjetrit.
Më parë këtë muaj, pas një vizite nga diplomati më i lartë i Kinës Wang Yi në New Delhi, të dy njoftuan “10 pika konsensusi” mbi këtë çështje për të ulur më tej tensionet.
Por vëzhguesit thonë se edhe pse të dy udhëheqësit kërkojnë stabilitet në marrëdhëniet e tyre, si në aspektin e tregtisë ashtu edhe të sigurisë, do të jetë e vështirë për Xi dhe Modi të kapërcejnë mungesën e tyre të gjatë të besimit personal.
Tensionet themelore midis Indisë dhe Kinës u rritën në vitin 2020 pas një konflikti vdekjeprurës përgjatë kufirit të tyre të diskutueshëm Himalayan, në të cilin 20 ushtarë indianë dhe 4 kinezë u vranë në luftime trup më trup.
Dy kombet mbajnë një prani të madhe ushtarake përgjatë kufirit të tyre de facto prej 3379 kilometrash, i njohur si Vija e Kontrollit Aktual (LAC) – një kufi që mbetet i papërcaktuar dhe ka qenë një burim i vazhdueshëm fërkimi që nga lufta e tyre e përgjakshme e vitit 1962.
Por të dy udhëheqësit të dielën dukeshin të etur të sinjalizonin mirëseardhjen e një kapitulli më të ngrohtë. Një deklaratë indiane e lëshuar pas takimit tha se ata riafirmuan se “dallimet e tyre nuk duhet të shndërrohen në mosmarrëveshje” dhe se “marrëdhënia dhe bashkëpunimi i tyre i qëndrueshëm” ishte i nevojshëm për rritjen dhe zhvillimin e të dy vendeve, si dhe për një botë shumëpolare”. ©CNN, LAPSI.al
