Identiteti Kombëtar Shqiptar dhe Pseudo-Ndarja “Kosovar” – Një Analizë Kritikoshkencore mbi Konstruktet Identitare dhe Inxhinierinë Politike
Flamur buccpapaj
Abstrakt
Ky punim trajton tensionin ndërmjet identitetit kombëtar shqiptar dhe ndërtimit të një identiteti të veçantë “kosovar”, duke e shqyrtuar këtë të fundit si një konstrukt i inxhinieruar politikisht dhe ideologjikisht. Nëpërmjet një analize historike, sociologjike dhe filozofike, shqyrtohet mënyra se si kjo pseudo-ndarje rrezikon unitetin kombëtar, minon kujtesën historike dhe prodhon pasiguri ontologjike brenda vetëdijes kolektive shqiptare.
. Hyrje: Problematika e Ndërthurjes së Identitetit dhe Shtetësisë
Në periudhën pas luftës në Kosovë, është vërejtur një tendencë e qëndrueshme për të ndarë identitetin shqiptar në dy kategori të dallueshme: “shqiptar” dhe “kosovar”. Kjo dukuri, e shfaqur fillimisht si një shprehje e afirmimit të subjektivitetit shtetëror të Kosovës, është kthyer gradualisht në një projekt që rrezikon të fragmentojë përkatësinë kombëtare, duke shtyrë drejt një forme të re të ndarjes kulturore dhe psikologjike.
Rrënjët Historike të Identitetit Shqiptar
Nga Ilirët deri te Pavarësia e 1912-ës
Identiteti shqiptar është ndërtuar mbi kontinuitetin historik që lidh Ilirët me shqiptarët modernë, përmes gjuhës, traditës, zakoneve dhe ndërgjegjes së përbashkët historike. Rilindja Kombëtare në shekullin XIX shënoi momentin e artikulimit të vetëdijshëm të këtij identiteti, duke afirmuar unitetin e të gjithë trojeve shqiptare.
Identiteti në Kosovë: Historikisht shqiptar
Kosova, pavarësisht sundimeve të huaja, ka qenë gjithnjë pjesë integrale e trupit kombëtar shqiptar. Historianë si Noel Malcolm theksojnë se përkatësia shqiptare e Kosovës është një realitet i konsoliduar përmes trashëgimisë historike dhe strukturave shoqërore.
Evoluimi i Termit “Kosovar” dhe Krijimi i një Konstruktit të Ri Kuptimi fillestar: Term territorial dhe gjithëpërfshirës
Termi “kosovar” përdorej tradicionalisht për të përfshirë të gjithë banorët e Kosovës, pa implikim etnik.
Pas vitit 1999: Nga përkufizim administrativ në identitet etnik
Pas ndërhyrjes ndërkombëtare dhe shpalljes së pavarësisë së Kosovës më 2008, termi “kosovar” filloi të marrë një dimension etnik, duke u promovuar si bazë e një identiteti të ri, shpesh në kundërvënie me shqiptarinë.
Roli i aktorëve ndërkombëtarë dhe institucioneve vendore
Sipas David L. Phillips, kjo është një strategji e vetëdijshme për të neutralizuar nacionalizmin shqiptar dhe për të ndërtuar një shtet “multietnik”, ku përkatësia etnike relativizohet dhe transformohet në identitet qytetar neutral.
Pasojat Ideologjike dhe Politike të Këtij Projekti
Fragmentimi i kujtesës kolektive
Duke krijuar një ndarje të re identitare, shkelet lidhja me rrënjët historike dhe krijohet një narrativë alternative që relativizon vuajtjet dhe qëndresën kombëtare.
Ndarje artificiale nga Shqipëria
Shpesh në emër të modernizmit, promovohet ideja se shqiptarët e Kosovës janë “të ndryshëm” nga ata të Shqipërisë, çka ndihmon në formimin e një vetëdijeje të re, të distancuar nga identiteti i përbashkët.
Rreziku i “dekombëtarizimit të planifikuar”
Ardian Ndreca shpjegon se kjo ndarje fillon si diskurs dhe përfundon si realitet politik, duke krijuar një komb “i ri”, i shkëputur nga gjeneza dhe vazhdimësia e vet kulturore.
. Roli i Elitave dhe Medias në Ndërtimin e Identitetit të Ri
Elitat politike, të motivuara nga interesa të jashtme ose kalkulime pragmatike, kanë kontribuar në përhapjen e këtij identiteti artificial. Mediat, tekstet shkollore dhe diskursi institucional kanë ndihmuar në normalizimin e këtij ndryshimi të terminologjisë dhe kuptimit.
Sipas studimit të Friedrich-Ebert-Stiftung (2020), një përqindje e konsiderueshme e të rinjve në Kosovë vetëidentifikohen si “kosovarë”, shpesh pa vetëdije mbi pasojat ideologjike të kësaj zgjedhjeje.
. Qasje Filozofike dhe Sociologjike: Identiteti si Simulakër
Baudrillard: Simulakrumi që zëvendëson realitetin
Identiteti “kosovar”, i promovuar si alternativë, përfaqëson një simulakër – një zëvendësim të identitetit autentik shqiptar me një përfytyrim të prodhuar sipas interesave të caktuara politike.
Heidegger: Rënia nga ekzistenca autentike
Sipas filozofisë heideggeriane, njeriu duhet të jetojë në përputhje me qenien e tij më të thellë. Ndarja nga përkatësia kombëtare përfaqëson një shkëputje nga autenciteti i qenies, një “rënie” në ekzistencën e manipuluar.
Inxhinieria sociale dhe kolonializmi ideologjik
Kjo qasje është ngjashëm me praktikat koloniale të ndarjes dhe sundimit. Identitete të reja krijoheshin për të menaxhuar më lehtë popullsitë indigjene.
Rruga përpara: Bashkimi Narrativ dhe Konsolidimi i Identitetit Kombëtar
Përballë rrezikut të fragmentimit, është e domosdoshme të riafirmohet identiteti shqiptar si një tërësi historike, kulturore dhe etnike që i përfshin të gjitha trojet shqiptare. Kjo nuk përjashton pluralizmin e brendshëm, por refuzon ndarjet artificiale që burojnë nga strategji të jashtme.
Referenca
Malcolm, Noel. Kosova: A Short History. New York University Press, 1998.
Phillips, David L. Liberating Kosovo: Coercive Diplomacy and U.S. Intervention. MIT Press, 2012.
Friedrich-Ebert-Stiftung. Kosovo Youth Study. Prishtina, 2020.
Baudrillard, Jean. Simulacres et Simulation. Éditions Galilée, 1981.
Heidegger, Martin. Sein und Zeit. Niemeyer Verlag, 1927.
Anderson, Benedict. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. Verso Books, 1983.
Gellner, Ernest. Nations and Nationalism. Cornell University Press, 1983.
Smith, Anthony D. National Identity. University of Nevada Press, 1991.
Zhvillimi
Në pasluftë, pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës, u bë e qartë se identiteti shqiptar, i cili përfshinte të gjithë shqiptarët në rajon, u përball me një sfidë të madhe. Dallimi midis “shqiptarëve” dhe “kosovarëve” ka marrë një kuptim të thellë dhe të shumëanshëm, duke krijuar një ndarje jo vetëm fizike, por edhe psikologjike dhe kulturore. Ky fenomen, i cili është shpesh paraqitur si një proces të natyrshëm të zhvillimit të identitetit shtetëror të Kosovës, ka kaluar nga një identitet territorial në një përpjekje për të ndërtuar një identitet kombëtar të pavarur, që në të vërtetë rrezikon të krijojë një hendek të thellë mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë.
Duke pasur parasysh që identiteti kombëtar shqiptar është ndërtuar historikisht mbi një trashëgimi të përbashkët kulturore, gjuhësore dhe historike, ndarja e këtij identiteti në dy kategori të tilla duket si një ndërhyrje e vazhdueshme dhe e qëllimshme, që ka për qëllim krijimin e një ndarje të thellë dhe të qëndrueshme mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë. Ky proces ndihmohet edhe nga faktori politik ndërkombëtar, i cili shpesh ka promovuar një identitet të ri kosovar si një mënyrë për të rritur pavarësinë e Kosovës dhe për të shmangur bashkimin e mundshëm me Shqipërinë.
Në këtë kuadër, një nga rreziqet më të mëdha është që kjo ndarje mund të krijojë një brez të ri që, duke u rritur me një ndarje të tillë identitare, do ta shohë veten më shumë si “kosovar” dhe më pak si shqiptar. Kjo mund të dëmtojë ndjenjën e përkatësisë kombëtare dhe të krijojë një distancim të madh nga historia dhe trashëgimia e përbashkët. Ndërkohë, ndarja e identitetit mund të sjellë edhe pasiguri në marrëdhëniet ndërmjet grupeve etnike dhe politike në rajon, duke përkeqësuar edhe më tej tensionet e natyrshme mes shqiptarëve dhe grupeve të tjera etnike.
Në mënyrë të veçantë, elitat politike dhe mediat në Kosovë kanë luajtur një rol kyç në mbështetje të këtij procesi. Disa politikanë, të influencuar nga interesat ndërkombëtare dhe për të forcuar pozitat e tyre politike, kanë promovuar këtë ndarje si një hap të nevojshëm për të konsoliduar shtetësinë e Kosovës, duke u fokusuar më shumë te një identitet shtetëror të veçantë se sa te identiteti kombëtar shqiptar. Në këtë mënyrë, ndërhyrja politike është shndërruar në një mjet të fuqishëm për të krijuar një ndarje të qëndrueshme në nivelin kulturor dhe psikologjik.
Megjithatë, ky fenomen nuk është pa pasoja të mëdha. Ai mund të rrezikojë integrimin social dhe politik të Kosovës dhe të krijojë një shoqëri më të fragmentuar, ku individët dhe grupet do të ndihen të lidhur më shumë me shtetin e Kosovës se sa me trashëgiminë kulturore dhe historike që lidh shqiptarët nga të gjitha trojet. Nëse ky proces vazhdon, mund të ketë ndikime të mëdha në unitetin kombëtar shqiptar dhe në marrëdhëniet ndërmjet shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë.
Në fund, për të ruajtur identitetin dhe unitetin kombëtar shqiptar, është e nevojshme që Kosova të ndërtojë një identitet që mbështet dhe respektan pasuritë kulturore dhe historike të shqiptarëve si një tërësi, duke shmangur ndarjet dhe fragmentimet e panevojshme. Vetëm përmes forcimit të lidhjeve kulturore dhe historike mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë mund të sigurohet një të ardhme e qëndrueshme dhe e harmonishme për të gjithë shqiptarët.
Evoluimi i Termit “Kosovar” dhe Krijimi i një Konstruktit të Ri
Kuptimi fillestar: Term territorial dhe gjithëpërfshirës
Në fillimet e përdorimit të tij, termi “kosovar” ka pasur një kuptim të thjeshtë dhe gjithëpërfshirës, duke u përdorur për të përfshirë të gjithë banorët e Kosovës, pa pasur ndonjë ndarje etnike apo kulturore. Ky përdorim fillestar ishte më tepër një etiketë territoriale që nënkuptonte një përkatësi të përbashkët për të gjithë ata që jetonin në këtë rajon, pavarësisht përkatësisë etnike, fetare apo kulturore.
Në periudhën para dhe gjatë periudhës së Jugosllavisë, termi “kosovar” ishte përdorur në një kontekst që e lidhte këtë përkatësi me territorin dhe administratën e Kosovës, pa theksuar identitetin etnik të individëve që jetonin aty. Kosovarë mund të ishin shqiptarë, serbë, turq, romë, dhe grupe të tjera etnike që jetonin në këtë rajon. Ky përdorim ishte më shumë një përkufizim administrativ dhe gjeografik, që reflektonte pluralizmin etnik dhe kulturor të Kosovës si një pjesë e Jugosllavisë.
Në këtë kontekst, termi nuk ishte ende një sinonim i përkatësisë etnike shqiptare. Kosovarët, sipas këtij kuptimi, ishin të gjithë ata që ndanin të njëjtin hapësirë territoriale, por që mund të kishin identitete etnike të ndryshme. Kjo e bënte termin “kosovar” një koncept të hapur dhe gjithëpërfshirës, duke e bërë të mundur që individë nga grupe të ndryshme etnike të identifikoheshin si të tillë, pa u caktuar nga ndonjë përkatësi të caktuar etnike.
Në një periudhë më të hershme, kur Kosova ishte një provincë e Jugosllavisë, termi kishte një përdorim që lidhej me statusin e rajonit dhe qëndrimin e tij brenda sistemit federal jugosllav, ku përkatësia kosovare mund të përfshinte të gjithë qytetarët e Kosovës, pa dallim. Ky kuptim i gjerë dhe i hapur i termit mbante një fokus në identitetin territorial dhe qytetar të Kosovës, dhe jo në një ndarje të theksuar etnike, siç do të ndodhte më vonë.
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë dhe pasojave të luftës në Kosovë, ky term filloi të merrte një kuptim të ndryshuar. Ndërkohë që Kosova përpiqej të krijonte një shtet të pavarur dhe të njohur ndërkombëtarisht, termi “kosovar” u përdor për të ndihmuar në krijimin e një identiteti shtetëror të ri, që mbante një distancë nga përkatësia etnike shqiptare, e cila kishte qenë e ngulitur thellë gjatë periudhës së regjimit të Serbisë dhe Jugosllavisë. Ky evoluim i termit u pasua nga një shtim i përdorimit të tij në një kontekst shtetëror, që e lidhte me identitetin e Kosovës si një shtet të pavarur dhe të njohur nga komuniteti ndërkombëtar.
Në këtë mënyrë, përkatësia “kosovar” filloi të ndihmojë në ndërtimin e një ndjenje të përbashkët të qytetarisë kosovare, e cila mund të mbështeste një shtet të ri dhe një shoqëri multietnike, të orientuar nga ideja e pavarësisë dhe sovranitetit. Kjo, megjithatë, e ka çuar më tej procesin e ndarjes mes përkatësisë etnike shqiptare dhe identitetit shtetëror të Kosovës, duke hapur mundësinë që individët të identifikohen si “kosovar” dhe jo thjesht si “shqiptarë”, në një proces të vazhdueshëm të ndërtimit të një identiteti të veçantë dhe të pavarur.
Pasojat Ideologjike dhe Politike të Këtij Projekti
Fragmentimi i kujtesës kolektive
Krijimi i një ndarjeje të re identitare, ku identiteti “kosovar” shpesh është vënë në një kontrast të fortë me identitetin “shqiptar”, ka pasur pasoja të thella në mënyrën se si populli i Kosovës përjeton dhe ndan kujtesën kolektive. Ky proces i ndarjes ka shkaktuar një fragmentim të kujtesës historike, duke minuar lidhjen e fortë me rrënjët historike dhe duke krijuar një narrativë alternative, e cila relativizon dhe shpeshherë injoron vuajtjet dhe qëndresën kombëtare që kanë shoqëruar historinë e shqiptarëve.
Në këtë kontekst, procesi i ndarjes mes “shqiptarit” dhe “kosovarit” ka kontribuar në humbjen e një dimensioni të rëndësishëm të kujtesës kolektive të popullit shqiptar. Identiteti shqiptar ka qenë gjithmonë i lidhur ngushtë me historinë dhe kulturën e përbashkët, të cilat kanë kaluar përmes periudhave të vështira, përfshirë luftërat dhe ndjekjet. Kjo lidhje e ngushtë ka ndihmuar në ruajtjen e një kujtese të përbashkët, që mbante një narrativë të qëndrueshme të luftës për liri, pavarësi dhe të drejtat kombëtare.
Megjithatë, ndarja që po krijohet ndërmjet këtyre dy identiteteve ka çuar në një relativizim të kësaj kujtese. Historia e Kosovës, si pjesë e një populli të mëparshëm më të gjerë, tashmë ka filluar të shihet nga një këndvështrim tjetër, ku vuajtjet dhe qëndresa kombëtare janë shpesh reduktuar në një dimension të ngushtë lokal, duke i hequr kështu një pjesë të rëndësishme të kuptimit të saj më të gjerë. Ky fenomen ka kontribuar në një krijim të një narrativi që shpesh është më i lidhur me shtetin e ri të Kosovës dhe me periudhën e pasluftës, duke neglizhuar lidhjet e thella me historinë e përbashkët të shqiptarëve në tërësi.
Në nivel ideologjik, ky fragmentim i kujtesës kolektive ka implikime të mëdha. Ai ka krijuar një hapësirë për një ideologji që ka fokusin te shteti i pavarur kosovar dhe ndërtimi i identitetit të ri, duke larguar çdo lidhje të drejtpërdrejtë me identitetin kombëtar shqiptar. Kjo ndarje mund të krijojë një ndjenjë të veçanta e të ndarë, që mund të pengojë bashkëpunimin dhe ndihmën ndërmjet grupeve të ndryshme etnike dhe kombëtare që jetojnë në rajon.
Në nivel politik, fragmentimi i kujtesës kolektive është një sfidë e madhe për integrimin dhe stabilitetin e Kosovës. Kur kujtesa historike është fragmentuar, krijohet një pasiguri për të ardhmen, pasi individët dhe grupet e ndryshme mund të kenë histori dhe narrative të ndryshme, që nuk i lidhin më për një qëllim të përbashkët. Kjo mund të çojë në një ndarje më të thellë dhe të bëjë të vështirë krijimin e një shoqërie kohezive dhe të qëndrueshme.
Për më tepër, kjo fragmentim i kujtesës kolektive mund të ndikojë në proceset politike të Kosovës. Kjo mund të krijojë tensione të reja mes grupeve të ndryshme etnike, si dhe të minojë mundësinë për një identitet të përbashkët kosovar që mund të shërbejë si bazë për zhvillimin dhe forcimin e shtetit të ri.
Ndikimi në Marrëdhëniet Ndërkombëtare
Ndërsa fragmentimi i kujtesës kolektive ka pasoja të thella për brendinë e shoqërisë kosovare, ai gjithashtu ka ndikime të rëndësishme në marrëdhëniet ndërkombëtare të Kosovës. Krijimi i një identiteti të ngushtë “kosovar” mund të sjellë një perceptim të ngushtuar të shtetit dhe popullit të Kosovës në raport me kombet tjera, përfshirë Shqipërinë dhe diasporën shqiptare.
Në këtë kuadër, mund të ndodhë një sfidë në forcimin e marrëdhënieve me shtetet fqinje, si Shqipëria, që ka një lidhje të ngushtë kulturore dhe historike me Kosovën. Kjo ndarje mund të shkaktojë tensione politike në nivel rajonal, duke ngushtuar mundësitë për bashkëpunim të plotë dhe harmoni ndërkombëtare. Për shembull, Shqipëria, e cila ka mbështetur fuqishëm pavarësinë e Kosovës, mund të ndihet e larguar nëse identiteti kosovar fillon të ndikohet nga një mentalitet më të mbyllur dhe të ndryshëm nga ai shqiptar.
Për më tepër, Kosova mund të përballet me një sfidë në marrëdhëniet me Bashkimin Evropian (BE) dhe shtetet e tjera të rajonit, ku e kaluara e përbashkët dhe bashkëpunimi ndërkombëtar janë të rëndësishme për përparimin e shtetit të Kosovës drejt integrimit në institucionet ndërkombëtare. Një ndarje e identitetit mund të dëmtojë imazhin e Kosovës si një shtet që përpiqet të ndihmojë stabilitetin dhe zhvillimin në Ballkanin Perëndimor dhe mund të vështirësojë procesin e saj të integrimit në BE.
Në aspektin diplomatik, krijimi i një “kosovarizmi” të veçantë mund të sjellë mundësi të reja për pozicionimin e Kosovës në arenën ndërkombëtare, por gjithashtu mund të forcojë një perceptim të ndarjes që dëmton unitetin rajonal dhe bashkëpunimin ndërkombëtar. Kosova mund të përballet me sfida në përpjekjet për të fituar njohje nga shtetet që ende nuk e kanë pranuar pavarësinë e saj, si Serbia dhe disa shtete të tjera, të cilat mund të shfrytëzojnë këtë ndarje për të legjitimuar qëndrimet e tyre.
Kriza e Identitetit Politik dhe Kombëtar
Një tjetër pasojë e projektit të ndarjes së identitetit midis “shqiptarit” dhe “kosovarit” është krijimi i një krize të mundshme të identitetit politik dhe kombëtar në Kosovë. Shumë qytetarë të Kosovës, përfshirë intelektualë dhe figura të shquara të shoqërisë, mund të ndihen të ndarë mes dy identiteteve: njëri që është i lidhur me një histori dhe trashëgimi më të gjerë shqiptare, dhe tjetri që është pjesë e një shteti të ri, me një identitet të veçantë dhe të përkufizuar nga rrethanat e pasluftës.
Kjo krizë mund të pasqyrohet edhe në zhvillimet politike brenda Kosovës, ku partitë dhe liderët mund të përballen me sfidën e përfaqësimit të interesave të një populli që ka një ndjenjë të ndarë të identitetit. A do të jetë politika kosovare një politikë që fokusohet në ruajtjen e një identiteti të pastër kosovar, apo do të mbështetet në një identitet më të gjerë shqiptar, i cili përfshin gjithashtu shqiptarët e Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe të diasporës?
Në këtë kontekst, do të jetë e vështirë për çdo forcë politike të krijojë një platformë që të apelojë tek të gjithë qytetarët e Kosovës, pasi identitetet e ndryshme janë të ndërlidhura me përvoja dhe histori të ndryshme. Disa grupe mund të shohin ndarjen e identitetit si një mundësi për të forcuar pozitat e tyre në Kosovë, ndërsa të tjerë mund të shohin këtë si një kërcënim ndaj unitetit të kombit shqiptar dhe ndarjen e tij në një entitet të ri dhe të papërcaktuar.
Në përfundim, pasojat ideologjike dhe politike të ndarjes së identitetit ndërmjet “shqiptarit” dhe “kosovarit” janë të thella dhe përfshijnë jo vetëm sfida për kujtesën kolektive, por gjithashtu ndikojnë në marrëdhëniet ndërkombëtare dhe në stabilitetin politik brenda Kosovës. Ky proces mund të krijojë një ndjenjë të fragmentuar të identitetit dhe të kombit, duke i hapur dyer për një krizë të mundshme të identitetit dhe përçarje brenda shoqërisë kosovare.
Rreziku i “Dekombëtarizimit të Planifikuar”
Në kuadër të ndarjes së identitetit dhe promovimit të një identiteti të veçantë kosovar, ndodhet edhe rreziku i “dekombëtarizimit të planifikuar,” një proces që mund të ketë pasoja të thella për ruajtjen e trashëgimisë kombëtare shqiptare dhe për bashkimin e popullit shqiptar në një identitet të përbashkët.
Ky rrezik përshkruhet si një tentativë e vazhdueshme për të formuar një distancë të qëllimshme ndërmjet shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë, duke i paraqitur si grupe të ndryshme dhe me ndjenja identitare të veçanta. Pavarësisht se janë pjesë të një etnie dhe kanë një histori të përbashkët, një pjesë e shoqërisë kosovare, shpesh nën ndikimin e politikave të brendshme dhe ndërkombëtare, po promovon një ideologji që e përçan identitetin kombëtar shqiptar.
Ky proces mund të ketë disa pasoja të rënda:
. Krijimi i një ndarje të thellë kulturore dhe psikologjike:
Kur promovohen ide të tilla, krijohet një hendek kulturor dhe psikologjik mes shqiptarëve të Kosovës dhe shqiptarëve të Shqipërisë, duke i bërë ata të ndihen të veçantë dhe të ndarë nga njëri-tjetri. Ky ndarje mund të zvogëlojë ndjenjat e solidaritetit dhe përkatësisë ndaj një kombi të vetëm, duke shkaktuar tensione dhe paqartësi identitare.
. Erosioni i kujtesës historike:
“Dekombëtarizimi i planifikuar” ndihmon në zbehjen e lidhjeve të thella historike që ekzistojnë midis Kosovës dhe Shqipërisë. Kosovarët shpesh e kanë ndarë historinë e tyre me atë të shqiptarëve të Shqipërisë dhe të tjerë shqiptarë në Ballkan, duke iu referuar luftës për pavarësi dhe periudhave të rëndësishme historike. Ky proces mund të zvogëlojë këtë përvojë të përbashkët dhe të krijojë një narrativë të re që minimizon rolin dhe kontributin e Shqipërisë në çështjet shqiptare.
. Humbja e unitetit kombëtar dhe i bashkëpunimit rajonal:
Një aspekt tjetër i rrezikut të “dekombëtarizimit të planifikuar” është se ai mund të çojë në një dobësim të unitetit kombëtar shqiptar. Në vend që të shihet si një komb i përbashkët, i ndihmuar nga bashkëpunimi i ngushtë mes shteteve të Shqipërisë dhe Kosovës, shqiptarët mund të përballen me një formë të re të fragmentimit, ku secili popull të ndjehet më shumë i lidhur me një shtet të veçantë, duke rrezikuar bashkëpunimin dhe forcimin e lidhjeve politike dhe ekonomike ndërkombëtare.
. Lufta për identitet dhe afrim me politikat ndërkombëtare:
Nëse procesi i krijimit të një identiteti kosovar të ndarë përparon, mund të shpërthejë një luftë për definimin e identitetit kombëtar. Kosovarët mund të përballen me presione ndërkombëtare për t’u integruar në institucione të ndryshme ndërkombëtare si një entitet i veçantë, por kjo mund të vështirësojë bashkëpunimin me Shqipërinë, si dhe të krijojë tensione të brendshme në nivelin politik dhe shoqëror. Shqipëria mund të shohë këtë ndarje si një kërcënim për unitetin kombëtar dhe për ndikimin e saj rajonal.
. Rreziku i humbjes së përkrahjes ndërkombëtare:
Disa politikanë dhe grupe në Kosovë mund të përpiqen të distancohen nga identiteti shqiptar, duke i dhënë përparësi identitetit kosovar, për të krijuar një imazh të pavarur dhe të qëndrueshëm në sytë e shteteve të tjera. Ky veprim mund të ndikojë negativisht në marrëdhëniet e Kosovës me Shqipërinë, duke shkaktuar një humbje të besueshmërisë dhe të përkrahjes ndërkombëtare, veçanërisht në nivelin politik dhe diplomatik, ku shumë shtete, përfshirë Shqipërinë, mbështesin një integrim të ngushtë të Kosovës në organizata ndërkombëtare.
Rreziku i “dekombëtarizimit të planifikuar” është një fenomen i mundshëm dhe i ndërlikuar që mund të ketë pasoja të thella për identitetin kombëtar shqiptar dhe marrëdhëniet ndërmjet shtetit të Kosovës dhe Shqipërisë. Ky proces mund të thellojë ndarjen kulturore, duke kontribuar në një fragmentim të kujtesës kolektive dhe në humbjen e solidaritetit kombëtar. Për më tepër, ai mund të minojë mundësitë për një bashkëpunim më të ngushtë mes Kosovës dhe Shqipërisë, duke ndikuar gjithashtu në marrëdhëniet e Kosovës me shtetet e tjera dhe në zhvillimin e saj ndërkombëtare
Rreziku i “Dekombëtarizimit të Planifikuar” (Zgjeruar)
Në një kohë kur identiteti kosovar po tentohet të formulohet si një koncept i pavarur dhe i ndryshëm nga ai shqiptar, një rrezik i mundshëm është ai i “dekombëtarizimit të planifikuar,” një proces që mund të ketë pasoja të thella dhe të gjata për ruajtjen e trashëgimisë kombëtare shqiptare dhe për formimin e një identiteti të përbashkët. Ky fenomen mund të rrezikojë unitetin e kombit shqiptar dhe të thellojë ndarjet kulturore, politike dhe shoqërore, duke u reflektuar jo vetëm në Kosovë, por edhe në Shqipëri dhe në diasporën shqiptare.
Ky proces mund të shihet si një tentativë për të shuar lidhjen historike dhe kulturore që ka ekzistuar ndërmjet shqiptarëve të Kosovës dhe Shqipërisë për shekuj me radhë. Politikat që promovojnë një identitet të veçantë dhe të ndarë kosovar përbëjnë një mundësi për të thelluar dallimet dhe për të krijuar një linjë ndarjeje ndërmjet shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë. Ky “dekombëtarizim” është shpesh i lidhur me një ideologji që ndihmon në formimin e një narrativi të ri, të cilin shumë e shohin si të pamundur të ruhet pa një lidhje të fortë me të kaluarën dhe identitetin kombëtar shqiptar.
. Krijimi i një ndarje të thellë kulturore dhe psikologjike:
Një nga pasojat më të dukshme të “dekombëtarizimit të planifikuar” është krijimi i një ndarje të thellë kulturore dhe psikologjike mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë. Kosovarët, për shembull, mund të ndihen gjithnjë e më shumë të lidhur me një identitet të veçantë, të përkufizuar si “kosovar” dhe jo shqiptar, duke krijuar kështu një hendek të thellë mes tyre dhe shqiptarëve të Shqipërisë. Kjo ndarje mund të zhvillohet në disa nivele:
Psikologjikisht, mund të krijohet një ndjenjë e distancës dhe e papërshtatshmërisë mes dy grupeve, ndonëse ata ndajnë një etni dhe një gjuhë të përbashkët.
Kulturor mund të ndodhin ndryshime në mënyrën se si njerëzit e shohin veten dhe se si ata identifikohen me njëri-tjetrin. Nëse kultura kosovare promovon një identitet të veçantë dhe të ndryshëm, kjo mund të çojë në një ndjenjë të ndarjes të fortë, duke e bërë më të vështirë bashkëpunimin dhe shprehjen e solidaritetit kulturor.
. Erosioni i kujtesës historike dhe i lidhjes me Shqipërinë:
Një tjetër pasojë që rrjedh nga ky fenomen është erosioni i kujtesës historike. Kosovarët dhe shqiptarët e Shqipërisë kanë kaluar një histori të përbashkët, të cilën kanë ndarë gjatë periudhave të ndryshme, përfshirë periudhat e luftërave për liri dhe pavarësi. Përdorimi i termave të tillë si “kosovar” për të përshkruar shqiptarët e Kosovës ka një ndikim në mënyrën se si ruhet kjo histori e përbashkët. Duke iu larguar identitetit kombëtar shqiptar dhe duke krijuar një identitet të veçantë kosovar, mund të shuhen shumë nga ndodhitë historike që lidhen me Shqipërinë dhe periudhat kur shqiptarët e Kosovës dhe ata të Shqipërisë luftuan krah për krah për çështje të përbashkëta. Disa histori që janë të rëndësishme për të dyja palët mund të nënvlerësohen ose të interpretohen në mënyrë të ndryshme për të mbështetur narrativën e re të një “kosovari” të ndarë.
Kjo mund të shkaktojë gjithashtu një ndryshim të narrativeve historike, duke minimizuar ndikimin dhe kontributin e Shqipërisë në çështjet shqiptare, duke krijuar kështu një ndjenjë të humbjes së lidhjes dhe traditës të përbashkët.
. Humbja e unitetit kombëtar dhe i bashkëpunimit rajonal:
Një nga pasojat më serioze është humbja e unitetit kombëtar. Procesi i krijimit të një identiteti të veçantë kosovar, që është i ndarë nga identiteti shqiptar, mund të çojë në përçarje të thellë mes grupeve, duke shkaktuar një humbje të ndjenjës së bashkësisë dhe solidaritetit kombëtar. Kjo mund të ndikojë në mundësinë për të zhvilluar një bashkëpunim të ngushtë dhe të efektshëm mes Kosovës dhe Shqipërisë. Në vend që dy shtetet të punojnë së bashku për të ruajtur dhe zhvilluar një identitet të përbashkët kombëtar dhe për të ndihmuar njëri-tjetrin në çështje të ndryshme politike dhe ekonomike, ndarja e identitetit mund të çojë në një dobësim të mundësive për integrim të përbashkët dhe për forcimin e pozicionit të shqiptarëve në rajon dhe në botë.
Në planin rajonal, ndarja kulturore dhe identitare mund të krijojë mundësi për ndikime të jashtme që përpiqen të shpërbëjnë unitetin shqiptar, për të arritur qëllime politike dhe strategjike. Kjo mund të bëjë më të vështirë për Kosovën dhe Shqipërinë të paraqiten si një bllok i përbashkët për çështje të rëndësishme si integrimi në Bashkimin Evropian dhe në organizata ndërkombëtare të tjera.
Lufta për identitet dhe afrim me politikat ndërkombëtare:
Një aspekt tjetër i rrezikut të “dekombëtarizimit të planifikuar” është lufta për identitet. Ndërsa Kosova përpiqet të afirmojë veten si një shtet i pavarur dhe të mbrojë integritetin e saj, ndarja kulturore dhe identitare mund të shtyjë përpjekjet për të gjetur një identitet të qëndrueshëm që do të mund të përqafohej nga të gjithë. Në këtë kontekst, ndikimet ndërkombëtare janë të jashtëzakonshme, duke ushtruar presion mbi politikat dhe qeverinë kosovare për të mbajtur një qëndrim të pavarur nga Shqipëria. Kjo mund të shkaktojë një përpjekje për t’u afruar me politikën ndërkombëtare, për t’u integruar më shpejt në organizata ndërkombëtare si NATO, Kombe të Bashkuara dhe Bashkimin Evropian, por kjo mund të jetë një përpjekje që vjen në kurriz të lidhjeve të ngushta me Shqipërinë, e cila shpesh është shikuar si mbështetëse e aspiratave të Kosovës.
. Rreziku i humbjes së përkrahjes ndërkombëtare:
Një tjetër pasojë mund të jetë humbja e përkrahjes ndërkombëtare, si në nivelin diplomatik ashtu edhe në nivelin e zhvillimit ekonomik. Shqipëria ka mbështetur fuqishëm pavarësinë e Kosovës, dhe nëse ndodhin ndryshime të thella në identitetin kombëtar të Kosovës, kjo mund të dëmtojë marrëdhëniet diplomatike dhe mund të bëjë që disa shtete të humbasin besimin në sinqeritetin e qëllimeve të Kosovës për të bashkëpunuar dhe për të zhvilluar një politikë të qëndrueshme të integrimit ndërkombëtar.
, “dekombëtarizimi i planifikuar” është një proces që ka pasoja të rëndësishme për identitetin kombëtar shqiptar, për bashkëpunimin ndërmjet Shqipërisë dhe Kosovës, dhe për pozicionin ndërkombëtar të Kosovës. Pasojat e tij mund të prekin jo vetëm marrëdhëniet mes dy shteteve shqiptare, por gjithashtu mund të krijojnë një realitet të ri që dobëson forcën dhe ndikimin e kombit shqiptar në nivel rajonal dhe global.
Roli i Elitave dhe Medias në Ndërtimin e Identitetit të Ri
Elitat politike dhe media kanë një rol kyç në formësimin dhe përhapjen e identiteteve të reja në një shoqëri, duke kontribuar në ndihmën dhe konsolidimin e narrativave të caktuara që pasqyrojnë interesa të ndryshme, politikat e shtetit dhe agjendat ndërkombëtare. Në rastin e Kosovës, elitat dhe media kanë ndihmuar në ndërtimin e një identiteti të ri, të veçantë dhe të diferencuar nga identiteti shqiptar, që shpesh ka marrë formën e “kosovarit” – një identitet që ndihmon në konsolidimin e shtetësisë kosovare, por që gjithashtu ka krijuar ndarje dhe pasiguri për lidhjen e Kosovës me identitetin kombëtar shqiptar.
. Elitat Politike dhe Motivimet për Identitetin e Ri
Elitat politike në Kosovë, të cilat shpesh janë të motivuara nga interesa të jashtme ose kalkulime pragmatike, kanë qenë pjesë e përpjekjeve për krijimin dhe afirmimin e një identiteti të veçantë kosovar. Ky identitet është shpesh parë si një element kyç në konsolidimin e shtetësisë së Kosovës pas shpalljes së pavarësisë, për të forcuar pozitat ndërkombëtare të shtetit të ri dhe për të siguruar një njohje më të madhe nga kombet e tjera.
Në këtë kontekst, elitat kanë përqafuar një terminologji të re që ndihmon në në ndarjen e Kosovës nga Shqipëria dhe krijimin e një identiteti të pavarur dhe të dallueshëm, si një mënyrë për të pozicionuar shtetin kosovar si një aktor të pavarur në skenën ndërkombëtare. Megjithatë, ky proces ka sjellë edhe tensione dhe dilema të natyrës kulturore dhe kombëtare, sepse ajo shpesh ka ndikuar në ndihmën për ndarjen e bashkësisë shqiptare, që ka qenë e lidhur ngushtë me historinë dhe kulturën e përbashkët.
. Media dhe Normalizimi i Identitetit të Ri
Media ka luajtur një rol të rëndësishëm në promovimin dhe konsolidimin e këtij identiteti të ri, duke i dhënë hapësirë ideve dhe diskurseve që shpallin një lidhje të veçantë me shtetin e Kosovës dhe përmbushin nevojën për një narrativë të re kombëtare. Mediat kanë kontribuar në normalizimin e ndryshimit të terminologjisë, duke përdorur në mënyrë të vazhdueshme termat si “kosovar” dhe duke orientuar opinionin publik drejt një identifikimi më të fortë me shtetin e Kosovës, sesa me identitetin shqiptar të përbashkët.
Nëpërmjet propagandës dhe përhapjes së këtyre narrativave, media ka pasur ndikim në krijimin e një realiteti të ri për shumë kosovarë, veçanërisht te të rinjtë, të cilët e shohin veten më shumë si kosovarë, pa pasur një kuptim të plotë të asaj se çfarë nënkupton kjo ndarje dhe ndikimet që ajo mund të ketë në identitetin e tyre kombëtar dhe lidhjet me shqiptarët në Shqipëri dhe në diasporë.
3. Tekstet Shkollore dhe Diskursi Institucional
Një tjetër fushë e rëndësishme ku elitat dhe mediat kanë ndikuar është ajo e arsimit dhe materialeve shkollore. Shkollat, si institucione që luajnë një rol thelbësor në formimin e vetëdijes kolektive të brezave të rinj, kanë pasur një ndikim të drejtpërdrejtë në formimin e identitetit të rinisë kosovare. Tekstet shkollore kanë shpesh prezantuar një version të historisë dhe kulturës që ka përqendruar vëmendjen te formimi i shtetit të Kosovës dhe të identitetit kosovar, duke reduktuar ose shpesh anashkaluar lidhjet me historinë dhe kulturën shqiptare. Kjo është bërë në përpjekje për të krijuar një identitet të veçantë dhe të qartë kosovar, i cili e ka renditur Kosovën në një rrugë të veçantë, larg nga influencat shqiptare.
Diskursi institucional ka ndihmuar në përhapjen e këtyre ideve, duke përdorur instrumente të tilla si fushatat publike dhe politikat shtetërore për të theksuar një identitet të ri dhe të pavarur për Kosovën. Ky diskurs ka nxitur gjithashtu përdorimin e termave të tillë si “kosovar” në jetën e përditshme dhe ka ndihmuar në krijimin e një narrative të re historike që e pasqyron Kosovën si një njësi të veçantë kulturore dhe kombëtare, që ka një histori dhe trashëgimi të ndryshme nga Shqipëria.
Rezultatet e Studimit të Friedrich-Ebert-Stiftung (2020)
Sipas studimit të Friedrich-Ebert-Stiftung (2020), një përqindje e konsiderueshme e të rinjve në Kosovë shpesh vetëidentifikohen si “kosovarë”, një fenomen që po merr gjithnjë e më shumë terren. Ky trend është shqetësues për disa, pasi shumë të rinj nuk janë plotësisht të vetëdijshëm për pasojat ideologjike që mund të ketë kjo zgjedhje. Pa një kuptim të thellë të historisë dhe identitetit të tyre, ata mund të humbasin lidhjen me një trashëgimi më të gjerë kombëtare, duke e reduktuar identitetin e tyre në një koncept të ngushtë, që mund të përçajë lidhjet e tyre me shqiptarët e tjerë, jo vetëm në Shqipëri, por dhe në rajon.
Ky fenomen mund të krijojë kundërvënie dhe tensione sociale mes të rinjve kosovarë dhe atyre shqiptarë, pasi këta të rinj mund të mos ndihen më pjesë e një kombi të përbashkët, por të veçantë, në një mënyrë që mund të ndikojë në ndjenjat e solidaritetit dhe bashkëpunimit mes dy shteteve shqiptare.
Roli i elitave politike dhe medias në ndërtimin e një identiteti të ri kosovar është thelbësor për kuptimin e mënyrës se si ndryshojnë dhe zhvillohen identitetet kombëtare pas periudhave të rëndësishme të ndryshimeve historike, siç është shpallja e pavarësisë së Kosovës. Ky proces ka pasur pasoja të rëndësishme për lidhjet kulturore dhe kombëtare të shqiptarëve, duke krijuar ndarje të thella mes kosovarëve dhe shqiptarëve të Shqipërisë, por gjithashtu duke çuar në formimin e një identiteti të ri që ka ndikime të qëndrueshme për të ardhmen e Kosovës dhe marrëdhëniet e saj me botën shqiptare.
Qasje Filozofike dhe Sociologjike: Identiteti si Simulakër
Një nga aspekte më të rëndësishme të ndërtimit të identitetit në një shoqëri është mënyra se si ky identitet ndërtohet dhe shprehet nëpërmjet konstruktimeve kulturore dhe sociologjike. Në kontekstin e Kosovës, identiteti i promovuar si “kosovar” mund të shihet si një shembull i simulakrit, një koncept që është thellësisht i lidhur me teoritë e filozofëve të njohur si Jean Baudrillard dhe Martin Heidegger, të cilët kanë diskutuar për mënyrën se si identitetet, në mënyrë të pashmangshme, mund të bëhen konstruksione të prodhuara dhe të manipuluara që e shndërrojnë realitetin në një formë të përkohshme dhe të paqëndrueshme.
1. Baudrillard: Simulakrumi që zëvendëson realitetin
Jean Baudrillard, një nga filozofët më të rëndësishëm të postmodernizmit, ka zhvilluar teorinë e simulakrave, që është një koncept i fuqishëm për të kuptuar se si realiteti dhe identiteti shpesh shndërrohen në produkte të konsumit dhe manipulimit. Sipas tij, simulakri është një version artificial i realitetit që nuk ka lidhje të drejtpërdrejtë me realitetin origjinal, por që përfaqëson një imazh të vetvetes, një përfytyrim që ndihmon në shkëputjen nga e vërteta.
Në kontekstin e identitetit “kosovar”, mund të argumentohet se ky identitet i krijuar në mënyrë artificiale është një formë e simulakrit. Në vend që të përfaqësojë një identitet të thellë, historik dhe kulturor, siç është identiteti shqiptar, “kosovarizmi” paraqet një version të manipuluar dhe të adaptuar të identitetit, i cili është formuar për t’u përshtatur me kërkesat dhe interesat politike të një periudhe të caktuar historike.
Në këtë kuptim, identiteti kosovar mund të shihet si një “simulakër” që ka zëvendësuar identitetin autentik shqiptar, duke ofruar një formë të re identifikimi që nuk ka lidhje të drejtpërdrejtë me rrënjët historike dhe kombëtare të shqiptarëve, por që është ndërtuar sipas logjikës dhe interesave të shtetit të Kosovës dhe influencave ndërkombëtare. Ky proces i konstruktimit të identitetit si një simulakër është një mënyrë për të krijuar një narrativë të re që synon të formojë një realitet të ri, por që, në të vërtetë, është larg realitetit të origjinës.
. Heidegger: Rënia nga ekzistenca autentike
Në një nivel më të thellë, ndarja e identitetit kosovar nga ai shqiptar mund të kuptohet në kuadër të filozofisë heideggeriane, e cila argumenton për ekzistencën autentike të individit dhe lidhjen e tij të thellë me botën dhe me qenien. Sipas Martin Heidegger, njeriu duhet të jetojë në përputhje me qenien e tij më të thellë, duke qëndruar të lidhur me historinë dhe traditat që i japin kuptim ekzistencës së tij.
Sidoqoftë, ndarja nga përkatësia kombëtare, siç është ndarja e identitetit shqiptar në një “kosovar”, përfaqëson një shkëputje nga autenciteti i qenies. Kjo, në kuptimin heideggerian, është një “rënie” në një ekzistencë të manipuluar, ku individët e Kosovës, dhe veçanërisht të rinjtë, mund të humbasin lidhjen e tyre me përkatësinë e vërtetë dhe historinë e pasur që ndihmon në formësimin e qenies së tyre.
Heidegger i referohet kësaj si një “rënie në botën e të tjerëve”, ku individi humbet kontaktin me qenien e tij autentike, duke u mbytur në ndjekjen e modeleve të jashtme që i imponohen nga shoqëria, kultura dhe politika. Në këtë rast, rënia nga ekzistenca autentike ndodh kur identiteti kosovar zëvendëson identitetin shqiptar, duke krijuar një jetë të jetuar në një realitet të ndërtuar nga jashtë, i cili ndihmon në normalizimin e një identiteti të veçantë që është i shkëputur nga lidhjet historike dhe kulturore të thella që kanë bashkuar shqiptarët për shekuj.
. Kundërvënia me Autenticitetin dhe Identitetin Kombëtar
Në këtë kontekst, identiteti kosovar, si një konstruktion që i përgjigjet një interesi politik të caktuar, paraqet një sfidë ndaj autenticitetit të identitetit kombëtar shqiptar, i cili është krijuar dhe formësuar nga historia, kultura dhe luftërat e përbashkëta. Ndarja nga ky identitet, dhe promovimi i një identiteti të veçantë kosovar, mund të shihet si një krizë e autencitetit, një humbje e lidhjes me të kaluarën dhe me kulturën që e bën individin të kuptojë veten në një mënyrë autentike.
Në filozofinë heideggeriane, ky është një lloj “rrëshqitje” nga ekzistenca autentike, ku individët e Kosovës, duke u identifikuar si kosovarë dhe duke u larguar nga identiteti i tyre shqiptar, janë në një proces të veprimit sipas modeleve të imponuara dhe jo sipas qenies së tyre të vërtetë dhe të thellë. Ky fenomen mund të përshkruhet si një “rënie” në ekzistencën e manipuluar, ku individët humbin kontaktin me rrënjët e tyre kulturore dhe kombëtare, duke jetuar një realitet të krijuar dhe të huaj për identitetin e tyre autentik.
, identiteti kosovar mund të shihet si një shembull i simulakrit në kuptimin e Baudrillard-it, një konstruksion që ka zëvendësuar identitetin shqiptar autentik, duke krijuar një realitet të ri dhe të manipuluar që është larg origjinës. Në të njëjtën kohë, ky proces paraqet një rënie nga ekzistenca autentike sipas Heidegger-it, ku individët e Kosovës humbin lidhjen me identitetin e tyre të vërtetë dhe shpërfillin pasuritë e kulturës dhe historisë që kanë formësuar ata si individë dhe si pjesë të një kombi më të gjerë. Ky është një problem filozofik dhe sociologjik thelbësor për të kuptuar ndikimin e ndarjes identitare dhe për të reflektuar mbi të ardhmen e Kosovës dhe marrëdhëniet e saj me shqiptarët e tjerë.
Inxhinieria Sociale dhe Kolonializmi Ideologjik
Në analizën e formësimit të identitetit kosovar dhe mënyrës se si ky identitet është përdorur për të ndarë dhe menaxhuar popullsinë, mund të vërehet një paralele e qartë me praktikat koloniale të ndarjes dhe sundimit. Kolonializmi ka përdorur shpesh inxhinierinë sociale për të krijuar dhe imponuar identitete të reja, me qëllim kontrollin dhe menaxhimin e grupeve të ndryshme etnike dhe kulturore. Kjo praktikë ka shpërfaqur një strukturë të kontrolluar dhe të manipuluar, ku popullsia indigjene ishte shpesh subjekt i ndarjeve dhe ndryshimeve të imponuara që mbështesnin interesat e kolonizatorëve.
. Kolonializmi dhe Ndarjet e Identitetit
Një nga mënyrat kryesore për të siguruar kontrollin kolonial ishte ndryshimi i identiteteve të grupeve të sunduara. Kolonizatorët shpesh krijonin grupe të ndara brenda popullsive indigjene për të minimizuar mundësinë e bashkimit dhe organizimit të kundërshtimit. Ky proces i krijimit të grupeve të veçanta, me ndihmën e narrativave të artificializuara, bëhej për të krijuar një strukturë të thjeshtë dhe të menaxhueshme. Identitetet e reja shpesh përbënin etnografinë dhe territorializimin, duke ndihmuar në kontrollin e individëve dhe komuniteteve, duke i bërë ata më të përshtatshëm për sundim dhe dominim.
Në këtë kontekst, identiteti kosovar mund të shihet si një produkt i ndarjes të ngjashme me praktikat koloniale. Përdorimi i këtij termi ka ndihmuar për të krijuar një ndarje të re midis shqiptarëve të Kosovës dhe shqiptarëve të Shqipërisë, duke shkëputur lidhjet historike dhe kulturore dhe duke krijuar një ndarje artificiale që mund të përdoret për të menaxhuar më lehtë individët dhe grupe të caktuara brenda shoqërisë kosovare.
. Inxhinieria Sociale dhe Krijimi i Identiteteve të Reja
Një tjetër komponent i rëndësishëm i kolonializmit ishte inxhinieria sociale, që përdorte politikat dhe ideologjitë për të krijuar identitete të reja që përputheshin me nevojat dhe interesat e kolonizatorëve. Përmes ndryshimeve në edukim, media dhe administratë, kolonizatorët mund të formonin një strukturë të re identitare që ishte e dobishme për qëllimet e tyre politike dhe ekonomike. Ky proces është një formë e krijimit të një identiteti të projektuar, që nuk është gjithmonë i lidhur me historinë apo kulturën e vërtetë të popullsisë vendase.
Në rastin e Kosovës, ky proces ka shpërfaqur një ndryshim të forcës identitare, që i është dhënë prioritet ndarjes së Kosovës si një entitet të veçantë. Kosovarizmi, si një konstruksion i ri ideologjik dhe politik, mund të shihet si një formë e inxhinierisë sociale që ka për qëllim ndryshimin e perceptimit të identitetit kombëtar, duke e shkëputur atë nga përkatësia më e gjerë shqiptare dhe duke e vendosur në një kuadër të ngushtë dhe të menaxhueshëm. Ky lloj i konstruktimit të identitetit është krijuar për të ndihmuar në mbështetje të një realiteti politik dhe territorial të imponuar, që ka për qëllim të ndihmojë në krijimin e një shteti të pavarur dhe të njohur ndërkombëtarisht.
. Pasojat e Kolonializmit Ideologjik në Shoqërinë Kosovar
Duke u ndalur në pasojat e kolonializmit ideologjik për identitetin kosovar, mund të shihet se ky proces ka pasur efekte të thella sociale dhe psikologjike. Ndërsa një numër individësh dhe grupeve sociale mund të shohin identitetin kosovar si një mundësi për të afirmuar pavarësinë dhe subjektivitetin politik të Kosovës, për shumë të tjerë ky ndërlidhje mund të krijojë një ndarje të brendshme që shpërfill lidhjet e thella historike, kulturore dhe gjuhësore me Shqipërinë dhe shqiptarët e tjerë.
Kjo ndarje e identitetit ka pasoja të thella sociale, duke krijuar dallime dhe përçarje brenda shoqërisë, duke rritur përpjekjet për të mbajtur të ndara dijet, historinë dhe kulturën që përbëjnë një pjesë të rëndësishme të identitetit të shqiptarëve si një popull i tërë. Në shumë raste, ky proces ka rritur ndjenjat e humbjes dhe izolimit, duke krijuar një shtresë të shoqërisë kosovare që përpiqet të kthehet pas për të kërkuar lidhje të humbura dhe që shpesh ndjen një formë shkëputjeje nga identiteti i vërtetë dhe i ndarë nga historia.
Në konkluzion , inxhinieria sociale dhe kolonializmi ideologjik kanë luajtur një rol të rëndësishëm në krijimin e identiteteve të reja, siç është identiteti kosovar. Ky proces është një formë e ndarjes dhe kontrollit ideologjik, që përdoret për të menaxhuar shoqërinë dhe për të krijuar një realitet të ri që shërben për qëllime politike të caktuara. Pavarësisht përpjekjeve për të afirmuar identitetin e pavarur të Kosovës, ky fenomen ka pasoja të thella dhe të qëndrueshme për shoqërinë kosovare dhe për mënyrën se si individët dhe grupe të ndryshme shohin dhe përjetojnë lidhjet e tyre me të kaluarën, kulturën dhe kombet e tjera. Ruga Përpara: Bashkimi Narrativ dhe Konsolidimi i Identitetit Kombëtar
Përballë rrezikut të fragmentimit të identitetit kombëtar shqiptar, është e domosdoshme të riafirmohet identiteti shqiptar si një tërësi historike, kulturore dhe etnike që i përfshin të gjitha trojet shqiptare. Ky proces kërkon një bashkim narrativ që e sheh kombet shqiptare, nga Shqipëria deri në Kosovë dhe rajonet e tjera ku shqiptarët jetojnë, si një entitet të pandashëm. Të gjitha këto pjesë të kombit duhet të jenë pjesë e një rrëfimi të përbashkët, i cili është themeli për të konsoliduar një identitet të qëndrueshëm dhe të fortë. Kjo është një nevojë që kalon kufijtë territorialë dhe ndihmon për të krijuar një lidhje të thellë, të fortë dhe të qëndrueshme midis shqiptarëve.
. Riafirmimi i Identitetit të Përbashkët
Për të mbrojtur unitetin e kombit shqiptar dhe për të forcuar lidhjet ndërmjet shqiptarëve në të gjitha trojet, është thelbësore që të riafirmohet identiteti shqiptar si një entitet i njëjtë, pa e shpërbërë atë në fragmente të veçanta siç po tentohen të bëhen përmes ndarjeve të tilla si termi “kosovar”. Ky riafirmim duhet të përfshijë jo vetëm dimensionin politik, por edhe atë historik, kulturor dhe etnik, duke theksuar vlerat dhe rrënjët e përbashkëta që e lidhin këtë popull në një tërësi. Identiteti shqiptar duhet të shihet si një histori të përbashkët vuajtjesh, sakrificash dhe përpjekjesh për liri dhe pavarësi, që përfshin të gjitha trojet shqiptare, pa përjashtuar askënd.
. Bashkimi Narrativ: Përtej Ndarjeve Territoriale
Bashkimi narrativ është një mjet i fuqishëm për të konsoliduar këtë identitet të përbashkët. Ky narrativ nuk duhet të kufizohet vetëm në përshkrime të pasur historike, por gjithashtu duhet të krijojë një identitet të përbashkët dhe bashkëkohor, që do të mundësojë ndërthurjen e ngjarjeve dhe përvojave të ndryshme të shqiptarëve, duke krijuar lidhje të forta mes brezave dhe trojeve të ndryshme. Ky bashkim mund të përfshijë gjithashtu shprehje të artit dhe kulturës që janë pjesë e identitetit shqiptar, si dhe njohuri të përbashkëta shkencore dhe filozofike që e theksojnë këtë ndjenjë të përbashkët kombëtare.
3 Pluralizmi dhe Respekti për Diversitetin
Megjithatë, riafirmimi i identitetit shqiptar nuk nënkupton një uniformizim të kulturave dhe traditave brenda kombit. Pluralizmi është një pjesë e natyrshme e çdo kombi të bashkuar, dhe në këtë rast duhet të shihet si një vlerë pozitive, e cila nuk e minon, por e forcon identitetin e përbashkët. Duhet të respektohen dhe të vlerësohen diversitetet kulturore dhe etnike brenda Shqipërisë, Kosovës dhe rajoneve të tjera shqiptare. Ky pluralizëm mund të pasurohet me njohuri të ndryshme tradicionale dhe të reja, por gjithmonë në kuadër të një bashkimi të thellë në atë që quhet “identiteti shqiptar”.
. Refuzimi i Ndarjeve Artificiale
Një nga rreziqet më të mëdha për identitetin shqiptar është ndarja artificiale që buron nga strategji të jashtme dhe interesave të huaja. Termi “kosovar” është një nga shprehjet më të qarta të këtij procesi. Kjo ndarje jo vetëm që e rrezikon njëzëshmërinë e identitetit shqiptar, por gjithashtu minon lidhjet e forta që kanë shqiptarët me njëri-tjetrin, duke i bërë ata të ndihen të veçuar dhe të përçarë. Për të ruajtur dhe forcuar këtë identitet të përbashkët, është e domosdoshme të refuzohet çdo përpjekje për të ndarë shqiptarët në grupe të ndryshme, sipas teritoreve apo etnive.
. Përpjekjet për Bashkimin Rajonal dhe Ndërkombëtar
Përveç riafirmimit të identitetit shqiptar në nivelin kombëtar, duhet të promovohen përpjekje për bashkim rajonal dhe përkrahje ndërkombëtare për të konsoliduar një platformë të përbashkët shqiptare, që të mbrojë interesat e gjithë shqiptarëve, pa dallim të vendbanimit. Kjo përfshin jo vetëm përpjekjet për të thelluar integrimin e Kosovës në strukturat ndërkombëtare, por gjithashtu për të forcuar bashkëpunimin midis shteteve shqiptare dhe për të krijuar një kohezion të qëndrueshëm ekonomik, politik dhe kulturor që i shërben të gjithë shqiptarëve.
Rruga përpara për konsolidimin e identitetit shqiptar është e lidhur ngushtë me bashkimin narrativ, riafirmimin e lidhjeve historike dhe kulturore, dhe refuzimin e ndarjeve artificiale që tentojnë të krijojnë shkëputje midis shqiptarëve. Ky bashkim do të mundësojë që shqiptarët, pavarësisht vendbanimit të tyre, të krijojnë një tërësi kombëtare të fortë dhe të qëndrueshme, që do të garantojë një të ardhme më të sigurt dhe të pasur për brezat që do të vijnë. ara dhe vuajtjet e popullit shqiptar në të gjitha trojet. Për më tepër, duhet të ndërtohet një mjedis arsimor që promovon dialogun dhe bashkëpunimin ndërkombëtar, për të ndihmuar në ruajtjen e identitetit dhe forcimin e lidhjeve mes shqiptarëve të të gjitha trojeve.
Një komponent tjetër është përhapja e literaturës dhe historisë shqiptare, e cila është një mjet i fuqishëm për njohjen e përbashkët të të kaluarës dhe të ardhmes. Në këtë drejtim, promovimi i krijimtarisë artistike dhe kulturore shqiptare duhet të jetë pjesë e çdo strategjie kombëtare dhe ndërkombëtare që kërkon të forcojë bashkimin shqiptar.
. Kultura si Shprehje e Identitetit Kombëtar
Kultura është një nga instrumentet më të fuqishëm për ndërtimin dhe ruajtjen e identitetit kombëtar. Për shqiptarët, trashëgimia kulturore e përbashkët është një burim i fuqishëm që mund të lidhë jo vetëm individët dhe grupe të ndryshme brenda çdo kombi shqiptar, por gjithashtu mund të funksionojë si një urë lidhëse mes shqiptarëve të diasporës dhe atyre që jetojnë në trojet tradicionale. Kultura, përmes artit, muzikës, letërsisë dhe traditave, mund të ofrojë një platformë të përbashkët për shprehjen e përvojave dhe pikëpamjeve të ndryshme, duke i dhënë mundësinë secilit shqiptar të ndihmojë në ndërtimin e një identiteti të fortë dhe të gjerë, të integruar brenda një kombi.
Në këtë kontekst, është e domosdoshme që të promovohen vlerat kulturore shqiptare në të gjitha format e mundshme, duke përfshirë ngjarje kulturore, festivale, ekspozita dhe aktivitete ndërkombëtare që mund të shërbejnë si pika të takimit për shqiptarët nga të gjitha trojet.
. Forcimi i Demokracisë dhe Institucioneve Kombëtare
Një identitet i fortë dhe i qëndrueshëm kërkon gjithashtu forcimin e institucioneve demokratike dhe sistemit të drejtësisë, të cilat janë thelbësore për mbrojtjen e të drejtave të individëve dhe grupimeve brenda një kombi. Demokracia dhe sundimi i ligjit janë baza të forta për ndërtimin e një shoqërie ku çdo shqiptar, pavarësisht vendbanimit të tij, mund të gëzojë të drejtat e plota dhe të ndihmojë në forcimin e unitetit të kombit. Institucionet e fuqishme dhe të pavarura janë të domosdoshme për t’i dhënë mundësi shqiptarëve të gjitha trojeve të jetojnë në një mjedis të qëndrueshëm dhe të drejt perdrejte
Teorite e ndarjes
Teoria e Fragmentimit të Identitetit Kombëtar
Një nga teoritë kryesore kundër termit “kosovar” është se ky term ka potencialin të krijojë një ndarje të identitetit kombëtar shqiptar, duke e ndarë atë në dy grupe: shqiptarët e Kosovës dhe shqiptarët e Shqipërisë (dhe trojeve të tjera shqiptare). Kjo mund të çojë në fragmentimin e përkatësisë kombëtare dhe krijimin e një identiteti të përshtatshëm politikisht që do të ndryshonte përfytyrimin e një kombi të vetëm dhe të pandashëm, dhe do të përçante lidhjet historike dhe kulturore ndërmjet shqiptarëve të të gjitha trojeve.
. Teoria e Manipulimit Ideologjik
Sipas një teorie tjetër, përdorimi i termit “kosovar” është një strategji ideologjike dhe politike për të shkëputur Kosovën nga traditat dhe rrënjët e saj kombëtare shqiptare. Ky term mund të shërbejë për të krijuar një identitet të veçantë dhe të veçuar nga popujt e tjerë shqiptarë, që ka si qëllim ndërtimin e një shteti të pavarur që mbështetet në një identitet të ndarë, për të justifikuar edhe më tej ndarjen e trojeve shqiptare. Kjo mund të ketë pasoja afatgjata për unitetin kombëtar dhe për një të ardhme të përbashkët të shqiptarëve.
. Teoria e Autenticitetit të Kombit
Një tjetër kritikë ndaj termit “kosovar” ka të bëjë me idenë e autenticitetit të kombit shqiptar. Sipas kësaj teorie, përdorimi i termit “kosovar” është një përpjekje për të krijuar një identitet që nuk është autentik për shqiptarët, por është krijuar nga faktorë të jashtëm. Përkundrazi, identiteti shqiptar duhet të mbështetet në një trashëgimi historike dhe kulturore që përfshin të gjitha trojet shqiptare dhe përfshin një sens të përbashkët të identitetit dhe kombit që është më i gjerë se sa një kufi shtetëror.
. Teoria e Zëvendësimit të Realitetit (Simulakrumi)
Sipas një teorie të Jean Baudrillard, termi “kosovar” mund të shihet si një “simulakrum”, ku një identitet i ri dhe i artificialisht krijuar e zëvendëson realitetin e një identiteti autentik dhe natyror. Kjo është një formë e manipulimit të realitetit, ku ndarje të natyrshme dhe historike, siç është ajo që përfshin shqiptarët në të gjitha trojet, zëvendësohen me një ide të re që është ndërtuar për qëllime ideologjike dhe politike. Ky proces mund të çojë në humbjen e lidhjeve të natyrshme ndërmjet shqiptarëve dhe krijimin e një identiteti që është më shumë një konstruksion ideologjik sesa një pasqyrim i historisë dhe kulturës së tyre.
Teoria e Kolonizimit Ideologjik
Në një tjetër nivel, përdorimi i termit “kosovar” mund të shihet si një formë e kolonizimit ideologjik, ku një grup i huaj ose forca të jashtme (si fuqitë ndërkombëtare) ndihmojnë në krijimin e një identiteti që nuk është në harmoni me natyrën e identitetit shqiptar. Ky proces mund të krahasohet me praktikat koloniale të imponimit të identiteteve të reja mbi popujt e pushtuar, ku një identitet i jashtëm dhe i imponuar zëvendëson identitetin e natyrshëm dhe historik të popujve të pushtuar.
. Teoria e Përçarjes Kulturore dhe Psikologjike
Një tjetër kritikë e fortë është se ndarja e shqiptarëve në “kosovarë” dhe “shqiptarë” mund të sjellë një përçarje kulturore dhe psikologjike. Ky term mund të ndikojë në formimin e një mendësie të ndryshme ndërmjet njerëzve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë, duke krijuar barriera sociale, kulturore dhe psikologjike që janë artificiale dhe të paarsyeshme në dritën e lidhjeve të thella historike dhe kulturore që ekzistojnë ndërmjet shqiptarëve të të gjitha trojeve.
Këto teori kundër përdorimit të termit “kosovar” shpesh synojnë të ruajnë dhe konsolidojnë një identitet kombëtar të përbashkët që i përfshin të gjithë shqiptarët, pa ndarjen dhe fragmentimin që mund të sjellë përdorimi i një termi të tillë.
Konkluzioni : Termi “Kosovar” si Teori Serbe Koloniale Kundër Shqipërisë
Termi “kosovar”, në kuptimin e tij të krijuar pas luftës, mund të shihet si një strategji ideologjike dhe koloniale e ndikuar nga faktorët politikë dhe serbë, e cila ka si qëllim të ndarë identitetin shqiptar dhe të krijojë një narrativë të re që e përjashton Shqipërinë dhe lidhjet e saj historike dhe kulturore me Kosovën. Kjo ideologji e ndarjes ka pasur si objektiv të krijojë një identitet të veçantë dhe të pavarur për kosovarët, që më vonë do të përdorej për të justifikuar edhe formimin e një shteti të pavarur, të cilin shumë herë mund ta konsideronim si një projekt të huaj dhe të imponuar, i dizajnuar për të përçarë kombin shqiptar.
Në këtë kuadër, termi “kosovar” mund të shikohet si një teori koloniale serbe që ka për qëllim të shkëputë Kosovën nga Shqipëria, duke e vendosur në një “harta të ndarë” dhe duke krijuar një identitet të krijuar nga jashtë, i cili përmban elemente që janë të huaja ndaj realitetit të kombit shqiptar. Ky term është përdorur për të minimizuar lidhjet historike, kulturore dhe etnike ndërmjet shqiptarëve të Kosovës dhe Shqipërisë dhe për të krijuar një barriera psikologjike që do të dobësonte unitetin kombëtar.
Për më tepër, ky koncept është i ngjashëm me praktikat koloniale të imponimit të identiteteve të reja mbi popujt e sunduar, ku një fuqi e jashtme tenton të krijojë një identitet të manipulueshëm dhe të nënshtruar, në mënyrë që të justifikojë ndarjen dhe dominimin politik. Ky proces ka pasur pasoja të rënda në formimin e një vetëdijeje të ndarë dhe të dobët kombëtare, e cila mund të ndikojë negativisht në ruajtjen e një të ardhmeje të përbashkët për shqiptarët, si dhe të ndajë trojet shqiptare dhe përpjekjet për bashkim.
Në fund , termi “kosovar” mund të trajtohet si një mjet tërësisht ideologjik dhe kolonial, që përdoret për të realizuar një projekt politik që synon të shkëputë Kosovën nga Shqipëria, duke krijuar një identitet të ri që shpërfill lidhjet e thella dhe të pandashme historike dhe kulturore të shqiptarëve në të gjithë trojet e tyre.
