18 nëntori 2009 kujtohet si nata e “dorës së Henry”. Por, e rilexuar pas kaq vitesh, Francë–Irlandë nuk është vetëm një episod i parregullsisë sportive: është një fill i tendosur mes dy fatëve. Thierry Henry, një nga ikonat e futbollit europian, dhe Shay Given, portieri irlandez me shikimin e trazuar, u bënë polet e kundërta të së njëjtës histori.
Në atë ndeshje play-off për Botërorin 2010 ata u sollën si protagonistë të pavetëdijshëm të të njëjtit dramë, dy burra të ngujuar në role që askush nuk do të kishte dashur t’i interpretonte.
Henry, heroi që nuk donte të ishte i keqi
Gesti i Henry — dy prekjet me dorë që i paraprijnë golit vendimtar të Gallas — lindi nga një instinkt i lashtë: të mbante një top të destinuar të përfundonte jashtë. Nuk kishte llogari, nuk kishte cinizëm të menduar. Kishte vetëm peshën e një kombi të tërë mbi shpatullat e një kampioni në fund të ciklit, i vetëdijshëm se Franca e Domenech rrezikonte një poshtërim historik.
Më pas, Henry e ka thënë gjithmonë: “Bëra një gjë të gabuar, por e kuptova shumë vonë”. Problemi është që në atë lëvizje, në atë çast të pezulluar, Henry nuk po tradhtonte një kod etik: po përpiqej me dëshpërim të shpëtonte nga një trashëgimi dështimi. Ishte gjesti i pavullnetshëm i dikujt që nuk donte të mbyllte karrierën me njollën e një moskualifikimi në Botëror. Paradoksalisht, pikërisht ai gjest ia hoqi për vite mundësinë të festohej siç meritonte.
Given, portieri që pa gjithçka dhe nuk u besua
Shay Given ishte i pari që e kuptoi çfarë kishte ndodhur. Nuk kishte nevojë për riplay: ishte aty, një metër larg. Pa dorën, pa topin që ndryshonte trajektore, pa Gallas duke e shtyrë Francën drejt Afrikës së Jugut. Para se të protestonte, Given pati një çast mosbesimi. Pastaj zemërimi u ngrit, i egër por i kthjellët. Vrapoi drejt arbitrit duke bërtitur: “It’s a handball! It’s a handball!”. Hansson nuk e dëgjoi. Vijërojtësi ishte shumë larg. Irlanda u injorua.
Për tifozët irlandezë Given u bë simboli i një kombi të tradhtuar. Për të, ajo natë ishte një shenjë e pashlyeshme. Pas vitesh, tregoi se në ëndrrat e përsëritura e shihte skenën mbrapsht: topin jashtë, aksionin të ndalur, Irlandën ende në garë për Botëror. E dinte se ajo ishte ndoshta mundësia e fundit për gjeneratën e tij.
Çasti që i lidhi: takimi në dhomat e zhveshjes
Ka një detaj pak të njohur, por domethënës. Pas ndeshjes, ndërsa Irlanda hipte në autobusin me dinjitet të thyer, Henry kërkoi të fliste pikërisht me Given. Donte të kërkonte falje, të shpjegohej, të pranonte pa mbrojtje atë që kishte bërë. Nuk ishte një takim miqësor. Given dëgjoi, por nuk arriti të falte. Jo në atë moment. E vetmja gjë që kapi ishte një sinqeritet i dhimbshëm në sytë e francezit, pothuajse një pendim i menjëhershëm. Sikur Henry ta kishte kuptuar, para se Franca të festonte, se ajo kualifikim do të ishte një dënim moral.
Henry, disa javë më vonë, deklaroi: “Fola me Given sepse ai ishte i vetmi që meritonte një shpjegim”. Given u përgjigj vite më pas: “Në atë moment nuk mund t’i pranoja faljet e tij. Por e vlerësova. Jo të gjithë do të kishin guximin ta bënin”.
Henry–Given, dy karriera të shënuara nga ‘çasti’
Franca shkoi në Botëror. Por Henry nuk ishte më i njëjti. Ai vinte nga një periudhë e ndërlikuar te Barcelona, dhe ai episod e ktheu në karikaturën e një ‘tradhtari’. Në Afrikën e Jugut përjetoi një turne fantazmë, i errësuar nga polemikat dhe kaosi i brendshëm në dhomat e zhveshjes. Nuk luajti pothuajse fare, duke e lënë Kombëtaren në heshtje pak muaj më vonë.
Given, nga ana tjetër, vazhdoi ta jetonte atë natë si një peng që nuk ishte i tij. Për vite me radhë, sa herë që Irlanda luante një ndeshje vendimtare, emri i tij dilte sërish në sipërfaqe. Ishte kthyer në kujtesën e gjallë të një padrejtësie historike: njeriu që kishte parë të vërtetën, por që nuk ishte dëgjuar.
Historia sekrete: dy viktima të të njëjtit çast
Paradoksi i “dorës së Henry” është se nuk pati fitues. Jo me të vërtetë. Irlanda humbi Botërorin. Franca fitoi një biletë që u shndërrua në një makth sportiv. Given u bë emblema e padrejtësisë. Henry ikona e pavullnetshme e mashtrimit.
E megjithatë, në zemër të asaj nate që duhet t’i kishte ndarë, Henry dhe Given u gjetën të bashkuar nga një fat i çuditshëm: të dy të detyruar të përfaqësojnë një rol — xhelat dhe viktimë — që nuk e kishin zgjedhur.
Kanë kaluar vite. VAR-i ka ndryshuar gjithçka. Gabime si ai nuk mund të ndodhin më. Por kujtimi i atij 18 nëntori mbijeton sepse na kujton që futbolli, para se të jetë një sistem, është histori burrash. Ndonjëherë të papërsosur, ndonjëherë tragjikë, shpesh shumë më të ngjashëm mes tyre sesa mendohet.
Henry dhe Given e dëshmojnë këtë: dy rrugë të kundërta, të bllokuara përgjithmonë në një imazh që do të mbetet përgjithmonë në historinë e futbollit botëror.
