GJUHA SHQIPE NË RREZIK NË MAL TË ZI
NJË KOMBI QË HUMB GJUHËN, HUMB VETVETEN
Thirrje për rikthimin në identitet të shqiptarëve që politika sllave i deformoi
Nga Flamur Bucpapaj
Jetë a vdekje për rikthimin e trojeve tona dhe ndalimin e sllavizimit
: Nëse kërkohet, do të luftojmë për gjuhën, flamurin, tokën dhe nderin tonë. Jo për urrejtje, por për mbijetesë. Jo për pushtim, por për drejtësi.
NËN HIJE, GJUHA PO SHUHET
Në fillim ishte fjala – thotë Bibla. Në rastin tonë, fjala shqipe, gjuha e të parëve, po venitet nën trysninë e një politike të gjatë mohimi dhe asimilimi në Malin e Zi. Sot, për herë të parë në histori, një pjesë e mirë e shqiptarëve të këtij vendi nuk e flasin më gjuhën shqipe, ose e flasin me vështirësi, me fjalor të varfër, ose me turp. Ky është një alarm që kërkon reagim kombëtar.
. NJË POLITIKË E QËLLIMSHME: ASIMILIMI SLLAV I SHQIPTARËVE
Politikat shtetërore jugosllave të shekullit XX, dhe më pas ato të Malit të Zi të pas-pavarësisë, nuk kanë qenë neutrale ndaj shqiptarëve. Ato kanë ndjekur një qëllim të qartë: asimilimin gjuhësor dhe kulturor të shqiptarëve në shoqërinë sllave. Më poshtë janë disa mënyra konkrete se si është realizuar ky proces:
Arsimi: Gjatë regjimit të Titos dhe më pas, shkollat shqipe janë reduktuar ose mbyllur. Në shumë zona, prindërit shqiptarë janë detyruar të regjistrojnë fëmijët në shkolla në gjuhën malazeze apo serbe, shpesh nga frika e diskriminimit.
Emrat personalë: Janë ndryshuar mbiemrat, emrat personalë dhe toponimet nga shqipe në forma sllave përmes presionit administrativ. Kjo ka dobësuar ndjeshëm lidhjen me identitetin kombëtar.
Media dhe kultura: Mungesa e televizionit dhe radios në shqip në rajone me shumicë shqiptare ka lënë një zbrazëti mediatike që është mbushur nga media serbe, boshnjake apo malazeze. Të rinjtë rriten me muzikë, libra dhe seriale të huaja, jo me kulturë shqiptare.
Presioni social dhe ekonomik: Shqiptarët janë përballur me përjashtim nga punësimi publik, margjinalizim ekonomik, dhe presion për të ndryshuar identitet për të “evoluar” në shoqëri.
. PASOJAT: SHQIPTARË PA GJUHË, PA SIMBOLE, PA KUJTESË
Në shumë zona të Malësisë, Ulqinit, Plavës, Gucisë dhe Tivarit, një pjesë e madhe e të rinjve e flasin shqipen dobët ose aspak. Në shprehjen më të dhimbshme të këtij fenomeni, në disa raste ata refuzojnë të identifikohen si shqiptarë – duke zgjedhur identitete artificiale si “boshnjak” apo “mysliman me kombësi boshnjake”. Kjo është një tragjedi kombëtare që po ndodh para syve tanë, e heshtur dhe e padukshme për shumicën e opinionit publik shqiptar.
. FAKTET QË DUHET TA ZGJOJNË SHQIPËRINË
Sipas regjistrimit të vitit 2011 në Mal të Zi, vetëm 30,439 vetë e deklaruan shqipen si gjuhën e nënës, nga rreth 35 mijë shqiptarë të regjistruar. Megjithatë, komunitetet shqiptare në zonat kufitare janë më të mëdha, por shpesh nuk e deklarojnë identitetin real nga frika apo përfitime ekonomike të identiteteve të tjera.
Në Ulqin, që është qyteti me përqindjen më të lartë të shqiptarëve në Mal të Zi, vetëm një pjesë e vogël e institucioneve arsimore funksionojnë në shqip. Në Plavë dhe Guci, shqipja është zëvendësuar pothuaj tërësisht në sistemin shkollor.
Statistikat jozyrtare tregojnë se në shumë fshatra, si Hoti, Gruda, Martinaj, shqipja flitet vetëm nga të moshuarit. Fëmijët nuk arrijnë të formulojnë fjali të plota në shqip.
. ÇFARË DUHET TË BËJË SHTETI SHQIPTAR?
Përballë kësaj tragjedie të heshtur, shteti shqiptar duhet të përfundojë me një herë rolin e spektatorit dhe të ndërmarrë këto hapa strategjikë:
. Përgatitja e një Platforme Kombëtare për Ruajtjen e Gjuhës Shqipe në Diasporë
Kjo platformë duhet të përfshijë ndihmën për hapjen e shkollave shqipe, qendra kulturore, biblioteka dhe kurse gjuhësore në Mal të Zi dhe në vendet e tjera ku shqipja është në rënie.
Ndihma me kuadro arsimore
Shqipëria dhe Kosova mund të dërgojnë mësues vullnetarë ose të përfshijnë komunitetin shqiptar në shkollim në distancë, përmes platformave digjitale.
. Investim në media shqipe në Mal të Zi
Kanalet televizive, radiot lokale dhe portalet duhet të marrin ndihmë financiare nga Shqipëria për të përhapur përmbajtje në shqip dhe për të forcuar ndjenjën kombëtare.
. Rimarrja e rolit diplomatik në mbrojtje të shqiptarëve
Ambasadat shqiptare duhet të veprojnë si qendra të mbrojtjes së interesave kulturore dhe gjuhësore të shqiptarëve në diasporë. Duhet të ketë përfaqësim të qartë të çështjes shqiptare në çdo tryezë ndërkombëtare ku është Mali i Zi.
Bursa për studentë shqiptarë nga Mali i Zi
Fëmijët shqiptarë duhet të inkurajohen të studiojnë në universitetet e Tiranës, Prishtinës apo Shkodrës, me bursa të garantuara, për të rikthyer gjuhën dhe kulturën.
Nëse nuk veprojmë sot, nesër do të jetë vonë. Një popull që humb gjuhën humb lidhjen me të kaluarën, me historinë, me sakrificën dhe me të ardhmen. Për çdo shqiptar të Malit të Zi që rritet pa shqipen, një pjesë e kombit tonë shuhet.
Kjo nuk është thjesht një çështje gjuhësore – kjo është një çështje ekzistence. Dhe është detyra e të gjitha institucioneve shqiptare, nga Tirana në Prishtinë, nga diaspora në mërgatë, që të ngrihen dhe të mbrojnë gjuhën, identitetin dhe të ardhmen e shqiptarëve të Malit të Zi.
SHQIPËRIA DHE SHQIPTARËT – ZOTËR TË BALLKANIT
Lufta për jetë a vdekje për rikthimin e trojeve tona dhe ndalimin e sllavizimit
Në Ballkanin e trazuar, në këtë urë mes Lindjes dhe Perëndimit, ka një popull që i ka mbijetuar historisë, pushtimeve, perandorive dhe copëtimit me gjak: shqiptarët. Sot, më shumë se kurrë, Shqipëria dhe shqiptarët janë thirrur nga historia për të marrë vendin që u takon – si zotër të natyrshëm të Ballkanit.
Por kjo nuk do të vijë pa përballje, pa rezistencë dhe pa një luftë ekzistenciale: jetë a vdekje. Sepse ende, në shekullin XXI, politika e sllavizimit – një projekt i gjatë e i rrezikshëm antishqiptar – vazhdon të përpijë trojet, identitetin, gjuhën dhe kujtesën tonë kombëtare.
NJË POPULL ME TË DREJTË HISTORIKE
Shqiptarët janë populli më i vjetër i Ballkanit, pasardhës të ilirëve dhe epirotëve, banorë të lashtë të këtyre trojeve. Asnjë tjetër popull në rajon nuk ka kontinuitetin historik, gjuhësor dhe kulturor që kemi ne. Nga Shkupi në Nish, nga Ulqini në Tivar, nga Presheva në Plavë e Guci, nga Sanxhaku në Çamëri, çdo cep i Ballkanit është i shenjuar nga gjaku, gjuha dhe sakrifica shqiptare.
Por me vendosjen e kufijve të padrejtë nga Kongresi i Berlinit (1878) dhe Konferenca e Londrës (1913), shqiptarët u ndanë me forcë në pesë shtete. Që nga ajo ditë nisi edhe një luftë sistematike për zhdukjen tonë si komb: na ndanë, na shkëputën, na ndaluan gjuhën, flamurin, librin dhe këngën.
. SLLAVIZIMI – NJË PROJEKT I QËLLIMSHËM ANTI-SHQIPTAR
Sllavizimi nuk është vetëm një proces kulturor. Është një strategji e mirëorganizuar politike dhe gjeopolitike, me rrënjë të thella në projektet serbe dhe ruse për dominim në Ballkan. Kjo politikë përfshin:
Zaptimin e trojeve shqiptare dhe shpalljen e tyre “tokë sllave” (siç është rasti i Kosovës dhe Sanxhakut).
Fshirjen e toponimeve shqiptare dhe zëvendësimin e tyre me emra sllavë.
Asimilimin e shqiptarëve në Mal të Zi, Luginën e Preshevës, Maqedoninë e Veriut dhe Greqi, përmes presionit shkollor, gjuhësor, ekonomik dhe mediatik.
Zhvlerësimin e historisë shqiptare dhe shpifjet sistematike në akademitë dhe mediat sllave.
Shtrembërimin e figurave historike shqiptare (Skënderbeu, Isa Boletini, Hasan Prishtina, etj.) dhe përvetësimi i tyre.
Ky është një agresion i heshtur, por i pamëshirshëm, që për dekada ka prodhuar dëme kolosale në identitetin tonë kombëtar.
. SHQIPTARËT – SOT MË TË BASHKUAR SE KURRË
Por ajo që sllavët nuk arritën kurrë të shkatërrojnë është shpirti i shqiptarëve. Sot kemi një Shqipëri shtetare dhe një Kosovë të lirë, dy shtete që janë thelbi i bashkimit kombëtar. Në Maqedoninë e Veriut, shqiptarët janë faktor politik. Në Luginën e Preshevës, në Mal të Zi dhe në diasporë, ndonëse të përndjekur e të nënshtruar, ndjenja shqiptare nuk është shuar.
Sot është koha për bashkërendim kombëtar. Jo nëpërmjet flamurësh bosh, por përmes:
Unifikimit arsimor dhe gjuhësor midis të gjithë shqiptarëve në Ballkan;
Një politike të përbashkët kulturore e historike që vendos identitetin shqiptar mbi çdo kufi artificial;
Zhvillimit të strategjive të sigurisë kombëtare, ekonomike dhe diplomatike për të mbrojtur të drejtat e shqiptarëve kudo.
. LUFTA PËR TROJET – JO NJË ËNDËRR, POR DETYRË
Ne nuk kërkojmë atë që s’është e jona. Ne kërkojmë trojet tona historike, të pushtuara padrejtësisht. Kjo nuk është nostalgji, por detyrim kombëtar. Si çdo popull që ka një tokë të shenjtë, edhe ne kemi Çamërinë, Preshevën, Plavën, Gucinë, Sanxhakun, Ulqinin, dhe shumë të tjera që presin kthimin e drejtësisë.
Kjo luftë për jetë a vdekje nuk është vetëm me armë. Sot ajo zhvillohet me:
Diplomaci të mençur, që ngre zërin në OKB, NATO, BE;
Media dhe edukim, që informon, ndriçon dhe ringjall vetëdijen;
Unitet kombëtar, që nuk ndalet te partitë, por shkon te përkatësia dhe përgjegjësia e përbashkët.
E ARDHMJA: SHQIPTARËT SI BOSHT I BALLKANIT
Historia po rikthehet. Boshti shqiptar në Ballkan është realitet. Shqipëria, Kosova, shqiptarët në Maqedoni, Mal të Zi, Preshevë dhe diasporë janë një fuqi gjeopolitike e padiskutueshme.
Nëse ndërtojmë bashkëpunim ekonomik, njësi arsimore të përbashkëta, sistem kulturor dhe mediatik kombëtar, atëherë do të vijë dita kur shqiptarët do të jenë faktor vendimtar për paqen, zhvillimin dhe drejtësinë në Ballkan.
Nuk kërkojmë luftë – por nuk kemi frikë nga ajo.
Nuk kërkojmë mëshirë – por drejtësi.
Nuk kërkojmë të dominojmë të tjerët – por të jemi zot të vetvetes.
Sepse kombi shqiptar është si shqiponja – rri i heshtur për kohë, por kur ngrihet, i prek majat. MANIFESTI KOMBËTAR SHQIPTAR
Për ringritjen, bashkimin dhe mbrojtjen e trojeve tona
NE, BIJËT DHE BIJAT E SHQIPËRISË,
të vetëdijshëm për historinë tonë mijëravjeçare, për gjakun që është derdhur për çdo pëllëmbë toke, për gjuhën që i ka mbijetuar perandorive, për kulturën që s’u përkul asnjë okupatori, deklarojmë sot përpara Zotit, Atdheut dhe Historisë:
I.
Jemi shqiptarë dhe kurrë nuk do të jemi tjetërsuar.
Ne jemi pasardhës të ilirëve, trashëgimtarë të Skënderbeut, të Isa Boletinit, të Adem Jasharit dhe të çdo shqiptari që u flijua për tokën, gjuhën dhe nderin.
II.
Gjuha shqipe është kufiri ynë shpirtëror.
Aty ku flitet shqip, aty është Shqipëria. Asimilimi gjuhësor është plagë kombëtare. Kush mohon gjuhën e nënës, mohon vetveten.
III.
Trojet tona historike nuk janë çështje politike, por amanet gjaku.
Plava, Gucia, Ulqini, Presheva, Sanxhaku, Çamëria janë më shumë se emra në hartë – janë plagë të gjalla që nuk mbyllen pa drejtësi.
IV.
Sllavizimi është rrezik ekzistencial për kombin shqiptar.
Ne nuk do të lejojmë më që politika sllave të fshijë gjuhën, emrin, historinë dhe qenien tonë. Çdo përpjekje për të shuar shqiptarinë do të marrë përgjigje me vendosmëri.
V.
Bashkimi kombëtar nuk është ëndërr, por domosdoshmëri.
Ne kërkojmë bashkim në gjuhë, arsim, ekonomi, kulturë, diplomaci, siguri dhe qëllim historik. Shtetet mund të kenë kufij, por kombi është një.
VI.
Jemi gati për sakrificë, siç ishin të parët tanë.
Nëse kërkohet, do të luftojmë për gjuhën, flamurin, tokën dhe nderin tonë. Jo për urrejtje, por për mbijetesë. Jo për pushtim, por për drejtësi.
Thirrja jonë shkon për çdo shqiptar:
Për shqiptarin në Ulqin që ndien të huaj gjuhën shqipe – mos e harro kush je.
Për shqiptarin në Preshevë që flet me frikë – ngrehu me dinjitet.
Për shqiptarin në Tiranë e Prishtinë që hesht për vëllezërit jashtë kufirit – ngrihu dhe vepro.
Për shqiptarin në diasporë që është larg, por i lidhur me rrënjë – kujto tokën tënde.
Betimi ynë është i përjetshëm:
Gjuhën nuk e lëmë.
Kombin nuk e ndajmë.
Trojet nuk i harrojmë.
Lirinë nuk e dorëzojmë.
