Britania, Kanadaja dhe Australia njohën këtë të diel “shtetin palestinez”, në një lëvizje që lindi nga frustrimi për luftën në Gaza dhe që synon të promovojë një zgjidhje me dy shtete, por që gjithashtu pritet të zemërojë Izraelin, aleatin e tij kryesor, Shtetet e Bashkuara.
Vendimi i 3 vendeve të mëdha perëndimore, të cilat kanë qenë aleatë tradicionalë të Izraelit, i bashkon ato me rreth 140 vende të tjera që mbështesin gjithashtu aspiratën e palestinezëve për të krijuar një atdhe të pavarur nga territoret e pushtuara nga Izraeli. Vendimi i Britanisë mbartte një simbolikë të veçantë duke pasur parasysh rolin e saj të madh në krijimin e Izraelit si një komb modern pas Luftës së Dytë Botërore.
“Sot, për të ringjallur shpresën e paqes për palestinezët dhe izraelitët, dhe një zgjidhje me dy shtete, Mbretëria e Bashkuar njeh zyrtarisht Shtetin e Palestinës”, – tha kryeministri Keir Starmer. “Kriza humanitare e shkaktuar nga njeriu në Gaza ka arritur thellësi të reja. Bombardimi i pamëshirshëm dhe në rritje i qeverisë izraelite ndaj Gazës, ofensiva e javëve të fundit, uria dhe shkatërrimi janë krejtësisht të patolerueshme.”
Kombe të tjera, përfshirë Francën, pritet të ndjekin shembullin këtë javë në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork.
Ministri i Sigurisë i Izraelit, Itamar Ben-Gvir, tha se vendimi i marrë nga Britania, Kanadaja dhe Australia ishte një shpërblim për “vrasësit”, një referencë për grupin militant Hamas, sulmi i të cilit në tetor 2023 ndaj Izraelit nxiti luftën gati 2-vjeçare. Ky sulm vrau 1 200 njerëz dhe pa 251 të tjerë të marrë peng, sipas llogaritjeve izraelite.
Fushata pasuese e Izraelit ka vrarë më shumë se 65 000 palestinezë, shumica e tyre civilë, sipas autoriteteve shëndetësore të Gazës, dhe ka përhapur urinë, ka shembur shumicën e ndërtesave dhe ka zhvendosur pjesën më të madhe të popullsisë – në shumë raste disa herë.
Palestinezët përshëndetin njohjen
Presidenti palestinez Mahmoud Abbas përshëndeti veprimin për të njohur një shtet palestinez, duke thënë se kjo do të ndihmonte në hapjen e rrugës që “Shteti i Palestinës të jetojë krah për krah me Shtetin e Izraelit në siguri, paqe dhe fqinjësi të mirë”. Starmer i shkroi Abbasit për të konfirmuar vendimin e Britanisë, duke vënë në dukje se Londra kishte mbështetur një atdhe hebre në vitin 1917, ndërsa gjithashtu ishte zotuar të mbronte të drejtat e komuniteteve jo-hebraike.
“Unë riafirmoj angazhimin e Mbretërisë së Bashkuar për një Shtet Palestinez për popullin palestinez dhe mbështetjen tonë të qëndrueshme për një zgjidhje me dy shtete, në të cilën palestinezët dhe izraelitët jetojnë krah për krah në paqe dhe siguri”, – tha ai në letër.
Qeveritë perëndimore kanë qenë nën presion në partitë dhe popullatat e tyre, të zemëruara për numrin gjithnjë në rritje të të vdekurve në Gaza, imazhet e fëmijëve të uritur dhe pamundësinë e shteteve të tyre për të frenuar Izraelin, madje duke vazhduar të furnizojnë me armë. Londinezët shprehën reagime të ndryshme të dielën.
“Shumë gjëra duhet të ndodhin dhe paqja duhet të vijë në atë rajon”, – tha drejtori 56-vjeçar i një fondacioni bamirës, Michael Angus. “Ky është hapi i parë në pranimin e vërtetë se këta njerëz kanë të drejtë të kenë një vend për ta quajtur shtëpi.”
Duke njoftuar vendimin e vendit të tij, kryeministri kanadez Mark Carney tha se kjo do t’i fuqizonte ata që kërkojnë bashkëjetesë paqësore dhe fundin e Hamasit. “Kjo në asnjë mënyrë nuk legjitimon terrorizmin, as nuk është ndonjë shpërblim për të”, shtoi ai.
Pas njohjeve të së dielës të njoftuara njëkohësisht në të tre kryeqytetet, ministri izraelit Ben-Gvir tha se do të propozonte që kabineti i tij të zbatonte sovranitetin në një territor tjetër palestinez të pushtuar nga Izraeli, Bregun Perëndimor. Kjo do të përfaqësonte aneksimin de facto të tokës së sekuestruar me luftë të vitit 1967.
Ben-Gvir tha gjithashtu se Autoriteti Palestinez i mbështetur nga Perëndimi, i cili ka vetëqeverisje të kufizuar në Bregun Perëndimor, duhet të shpërbëhet.
Britania luajti një rol kyç historik
Trupat britanike pushtuan Jerusalemin nga Perandoria Osmane në vitin 1917, dhe në vitin 1922 Lidhja e Kombeve i dha Britanisë një mandat ndërkombëtar për të administruar Palestinën gjatë marrëveshjes së pasluftës që rivizatoi hartën e Lindjes së Mesme.
Mandy Damari, nëna britanike e pengut britaniko-izraelit të liruar Emily Damari, i tha Reuters të dielën se Starmer ishte “nën një iluzion të dy shteteve” duke pasur parasysh se qeveria e Rripit të Gazës ishte ende Hamasi, misioni i të cilit ishte të shkatërronte Izraelin. “Ai po e shpërblen Hamasin për sulmin barbar dhe të egër të 7 tetorit ndaj Izraelit, kur pengjet ende nuk janë kthyer, lufta nuk ka mbaruar dhe Hamasi është ende në pushtet në Gaza” – tha ajo.
Lideri i opozitës izraelite, Yair Lapid kritikoi gjithashtu njohjen “unilaterale” të një shteti palestinez, por ai fajësoi gjithashtu qeverinë e Netanyahut, duke thënë se “mund ta kishte parandaluar këtë përmes dialogut diplomatik profesional”.
Husam Zomlot, kreu i Misionit Palestinez në Mbretërinë e Bashkuar e ndoqi në telefon teksa Starmer njoftonte njohjen e shtetit palestinez nga Britania. Në selinë e misionit në Londër, e cila tani mund të shndërrohet në ambasadë, kishte buzëqeshje dhe përqafime.
“Ne e kuptojmë se njohja nuk do të kthejë jetët që kemi humbur”, i tha ai Reuters. “Për shkak të mungesës së kësaj njohjeje… gjërat kanë ndryshuar… është lënë të acarohet deri në kryerjen e gjenocidit në sy të botës. Sot është një moment kur Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar dhe qeveria britanike, në emër të popullit të tyre, qëndrojnë dhe thonë: “Ne duhet të korrigjojmë historinë, ne duhet të ndreqim padrejtësitë” – tha ai.
