Zyrtarët francezë po përpiqeshin të “kontrollin dëmet” të martën, ndërsa u përpoqën të frenonin zemërimin, ndarjen dhe konfuzionin e shkaktuar nga komentet e Presidentit Emmanuel Makron mbi varësinë e Evropës nga Shtetet e Bashkuara dhe marrëdhëniet e saj me Kinën dhe Tajvanin.
Komentet e Makron erdhën në një intervistë në një udhëtim në Kinë që kishte për qëllim të shfaqte unitetin evropian mbi politikën e Kinës, me Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen gjithashtu që mori pjesë, por theksoi dallimet brenda Bashkimit Evropian.
Në intervistën me të përditshmen franceze Les Echos dhe portalin e lajmeve Politico të botuar të dielën, Makron bëri thirrje që BE të reduktojë varësinë e saj nga SHBA dhe të bëhet një “pol i tretë” në çështjet botërore përkrah Uashingtonit dhe Pekinit.
Ndërsa politikanët dhe diplomatët evropianë u kthyen në punë pas fundjavës së gjatë të festave të Pashkëve, ata ende po luftonin për të tretur komentet e Makron , në të cilat ai gjithashtu paralajmëroi që të mos tërhiqej në një krizë mbi Tajvanin e nxitur nga një “ritëm amerikan dhe një reagim i tepruar kinez“.
Ndërsa shumë nga vërejtjet nuk ishin të reja, koha e publikimit të tyre, në fund të një udhëtimi të profilit të lartë në Kinë teksa Pekini kryente stërvitje ushtarake pranë Tajvanit, dhe ashpërsia e tyre mërziti vendet në Europën Lindore.
Shumë qeveri në atë rajon i shohin lidhjet me Shtetet e Bashkuara si të shenjta, veçanërisht duke pasur parasysh rolin kyç të Uashingtonit për të ndihmuar Ukrainën të mbrohet kundër pushtimit rus.
“Kthimi i gjeopolitikës do të thotë se ne duhet të shohim më qartë se kush është aleati ynë dhe kush jo. Marrëdhëniet e forta transatlantike midis Europës dhe SHBA-së janë themeli i sigurisë sonë,” i tha Reuters Ministri i Jashtëm çek Jan Lipavsky.
“Europa duhet të investojë më shumë në sigurinë e saj, por unë nuk e shoh këtë si pengesë apo kufi për bashkëpunimin me SHBA-në”, tha ai përmes një zëdhënësi.
Një diplomat i lartë nga Europa Qendrore dhe Lindore, duke folur në kushte anonimiteti, tha: “Presidenti Makron nuk po flet për Europën ose Bashkimin Evropian. Ai pa dashje po ndihmon Pekinin të çmontojë unitetin transatlantik në kohën e luftës në Europë, kur është më e nevojshme”.
Marcin Przydacz, një këshilltar për politikën e jashtme të presidentit polak Andrzej Duda, e bëri të qartë se Varshava nuk ishte në favor të ndonjë zhvendosjeje nga Uashingtoni.
“Ne besojmë se më shumë Amerikë nevojitet në Europë,” i tha ai transmetuesit polak Radio Zet. Ai shtoi qartë: “Sot Shtetet e Bashkuara janë më shumë garanci për sigurinë në Europë sesa Franca”.
Një kritikë e tillë bëri që zyrtarët dhe diplomatët francezë të theksonin se Makron nuk sugjeroi që Europa të ishte e barabartë gjeopolitikisht nga Uashingtoni dhe Pekini, thjesht se interesat e Europës ndonjëherë do të ndryshojnë nga ato të Shteteve të Bashkuara.
Ministria e Jashtme franceze anuloi një përmbledhje të planifikuar për udhëtimin e diplomatëve të huaj në Paris të martën, ndërsa zyrtarët u përpoqën për t’u siguruar që ata të kishin një mesazh të qëndrueshëm dhe për të kufizuar çdo pasojë me Uashingtonin.
Përgjigja fillestare nga Uashingtoni ishte e matur. Pa adresuar drejtpërdrejt komentet e Makron , zëdhënësi i Departamentit të Shtetit të SHBA-së dhe Shtëpia e Bardhë vlerësuan marrëdhëniet dypalëshe me Parisin dhe rolin e tij në rajonin Indo-Paqësor dhe Ukrainën. Por kishte një shqetësim më të gjerë.
Nëse Evropa nuk “zgjedh anët mes SHBA-së dhe Kinës mbi Tajvanin, atëherë ndoshta ne nuk duhet të zgjedhim anët [në Ukrainë]”, tha senatori republikan amerikan Marco Rubio në një video që bën paralele me konfliktin në Ukrainë.
SIMPATI DHE FRUSTRIME
Edhe disa nga aleatët më të afërt të presidentit në Francë e kuptuan se Makron kishte folur gabim. “Ka një problem me komunikimin e presidentit. Është një fatkeqësi,” tha një aleat i Makron në kushte anonimiteti, duke thënë se koha dhe vendndodhja e asaj që ai tha, megjithëse në thelb ishin të vërteta, këto komente ishin problematike.
“Ideja tani është të sigurojmë amerikanët dhe t’u themi se nuk ka asgjë të re dhe se për Tajvanin kemi të njëjtin qëndrim si më parë”, tha një diplomat i lartë francez.
“Vështirësia që unë mendoj është se përfundimisht këto komente nuk do të jenë me amerikanët. Mendoj se do të jetë më e ndërlikuar me europianët, veçanërisht me baltikët, nordikët, evropianët lindorë.”
Qeveritë e tjera në Europë, megjithatë, janë të paktën më dashamirës ndaj shtytjes së Makron për “autonomi strategjike” – duke e bërë Europën më pak të varur nga të tjerët kur bëhet fjalë për mbrojtjen, teknologjinë dhe furnizimet e lëndëve të para kritike.
Vende të tilla si Gjermania, Italia dhe Spanja kanë mbështetur gjithashtu angazhimin e fortë të BE-së me Kinën, edhe pse Uashingtoni mban një linjë më të ashpër me atë që e sheh si një Pekin gjithnjë e më luftarak.
“Unë mendoj se ne nuk mund t’i kthejmë shpinën Kinës dhe të përpiqemi ta shpërfillim atë. Ajo është një partner kryesor tregtar, një lojtar shumë i madh,” tha ministrja spanjolle e ekonomisë Nadia Calvino në diskutimin e organizuar nga Instituti Brookings në Uashington.
“Ne kemi një interes të përbashkët, mendoj unë, për të siguruar që ata të angazhohen në mënyrë konstruktive për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë sa më shpejt të jetë e mundur dhe për të shmangur fragmentimin e tregut global, i cili do të jetë humbës-humbës për të gjithë.”
Por edhe disa nga ata që mbështesin gjerësisht axhendën e Makron u ankuan për trajtimin e udhëtimit në Kinë, në të cilin von der Leyen mori një mirëseardhje shumë më të heshtur se presidenti francez.
Nils Schmid, një ekspert i politikës së jashtme dhe anëtar i parlamentit për socialdemokratët e kancelarit gjerman Olaf Scholz, tha se Scholz dhe Makron e kishin favorizuar prej kohësh idenë e “sovranitetit evropian”.
Por, ai shtoi: “Problematika në lidhje me vizitën e Makron është se ai e tërhoqi qëllimisht kartën europiane dhe mori me vete … von der Leyen. Por më pas ai lejoi që ajo të vendosej në rreshtin e dytë. Kjo e ka shkatërruar të shpresuarin për shtysë për një politikë të përbashkët europiane për Kinën”.
Ai shtoi: “Kina po luan kartën e ndarjes së Europës. Ne duhet ta parandalojmë këtë.”
Reuters, përshtati në shqip
