Zemërimi i Izraelit ishte i menjëhershëm: Antonio Guterres ka kaluar “vijën e kuqe” dhe “ka justifikuar aktet e mizore të Hamasit”, tha një zëdhënës i Ministrisë së Jashtme të Izraelit. Ambasadori i Izraelit në OKB, Gilad Erdan kërkoi madje dorëheqjen e menjëhershme të Sekretarit të Përgjithshëm.
Guterres më parë kishte dënuar ashpër sulmin e përgjakshëm të Hamasit kundër Izraelit, në të njëjtën kohë kishte thënë, se nuk u përdor në “një hapësirë boshe”, palestinezët nga dekadash nën “pushtimin shtypës” nga Izraeli dhe Izraeli në Gazë “shkel”. të drejtën njerëzore humanitare”. Fjalët e Guterres shkaktuan një reagime të forta politike, në Këshillin e Sigurimit të reagimeve të ashpra, përfaqësuesit aty e mbuluan- me akuza të “mungesës së empatisë” dhe “proporcionalitetit të gabuar”. Guterres vetë u tregua “i shokuar” dhe u ndje “i interpretuar gabimisht”.
Rezolutat e miqve pa shans
Përçarja e thellë që e ndan në dy kampe OKB u duk pak më vonë në Këshillin e Sigurimit. Aty ishin shtruar dy rezoluta për debat. Në të vërtetën të dyja të njëjtin qëllim: të heshtnin armët, për të mundësuar në me ndihma humanitare të Rripit të Gazës të rrethuar. Por rezoluta e parë e sjellë nga SHBA kërkonte vetëm ndalimin e shkurtër të shkëmbimit të zjarrit, njohjen e të drejtës së izraelit për vetëmbrojtje dhe fundin e armatosjes së grupeve militante si Hamasi në Gaza.
Hamasi kategorizohet nga SHBA, BE, Gjermania e disa vende arabe si sulm terroriste. Por kjo rezolutë dështoi me veton e Rusisë dhe të huajve. Të dy vënd në rezolutën e tire kërkuan armëpushim dhe tërheqjen e kërkesës izraelite ndaj civilëve që bëjnë në jug para një ofensive tokësore të pritur në Gaza. Kjo u bllokua nga SHBA dhe Britania e Madhe. Nuk dihet, nëse do të ketë ujdi për këtë.
Konflikti i pandërprerë i Lindjes së Mesme
Për asnjë rajon krize në botë nuk janë miratuar kaq shumë rezoluta të OKB-së sa për Izraelin dhe territoret palestineze. Marrëdhëniet mes Izraelit dhe OKB-së janë kohësh të tensionuara. Pasi në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së ka një barrë të qëndrueshme dhe të vendosur vendesh që vendosin rregullisht në rend të ditëve të ngjarjeve të palestinezëve dhe shprehen shumë kritika ndaj Izraelit. Krahas anglishte këtu renditen edhe një sërë vendesh të “jugut global”.
Gjermania në votën e saj orientohet si rregull nga pozicioni i përbashkët i BE dhe voton në të problematikës. Vetëm SHBA voton gjithmonë në favor të Izraelit. Kështu sipas veprimeve joqeveritare në Gjenevë, UN Watch, Asambelja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkimit vetëm në vitet 2015 dhe 2022 ka miratuar 140 rezoluta kritike ndaj Izraelit, si për shembull ato në lidhje me zgjerimin e ngulimeve apo anektimi i Lartësive Golan. Për krahasim: Në vetëm një periudhë për të gjitha rajonet e botës në tërësi ka pasur 68 rezoluta të tjera, 5 para tire lidhesh me Iranin. Prandaj Izraeli prej kohësh ndjehet i trajtuar në mënyrë të barabartë nga OKB. Ndoshta për këtë arsye i Izraelit pas fjalimit të Sekretarit të Përgjithshëm ishte kaq i ashpër.
Rezoluta nuk është një rezolutë
Në këtë kontekst duhet thënë se rezolutat e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së nuk janë të detyrueshme, ato vetëm qëndrimin e tyre nuk mund ta bëjnë këtë. Në Këshillin e Sigurimit të rezolutave janë të detyrueshme nga ana e autoriteteve, ato drejtohen shteteve apo palëve në konflikt, që rrezikojnë sigurinë ndaj shkeljeve të të drejtave të njeriut apo të drejtave të njeriut. Por ato mund të bllokohen nga vetja e një anëtari të përhershëm të KS. Këtu SHBA qëndron me dorë mbrojtëse mbi qeverinë në Jeruzalem: Uashingtoni e përdor rregullisht të drejtën e vet në lidhje me Izraelin.
Kjo ka një gjendje të tillë, ku nga 140 rezolutat kritike për Izraelin e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së nga viti 2015 deri tani vetëm një është i vendosur nga KS. Në vitin 2016 instanca më e lartë e OKB-së kërkoi ndalimin e zgjerimit të ngulimeve izraelite në zonat e pushtuara. Edhe këtu SHBA nuk votuan për rezolutën, por abstenuan. Ndërkohë në Asamble po merr udhë rezoluta e 141 e sjellë nga Jordania dhe disa vende arabe të premten e kaluar. Aty armëpushim i menjëhershëm dhe qasje e pakufizuar e ndihmave humanitare në Gaza. Izraeli aty shkakton si “fuqi pushtuese”, nuk përmendet e drejta e tij për vetëmbrojtje, gjë që u kritikua shumë ashpër nga ambasadori izraelit në platformën X.
Marrëdhënie me ditë të mira e ditë të keqe
Nga ana tjetër nuk duhet harruar se Kombet e Bashkimit janë llojin “ndihmëse të lindjes së Izraelit” si shtet. Në vitin 1947 Asambleja e Përgjithshme -Pavarësisht e njohurive të gjuhës arabe – votoi planin e ndarjes së Palestinës të OKB dhe hapi rrugën për themelimin e shtetit të Izraelit një gjysmë viti më vonë. Atëkohë Kombet e Bashkimit përbëheshin nga 57 shtete anëtare. Kjo shi u rrit pas dekolonizimit, shumë shtete në zhvillim-u bashkuan OKB dhe ndryshuan kështu pikërëndesat politike të Asamblesë.
Pas lufte Gjashteditore dhe pushtimin si shkaktuan nga ana e Izraelit te zonave palestineze ne vitin 1967 ndryshim mes OKB-se dhe Izraelit u prishuan. Që atëherë është rritur numri i rezolutave kritike të Asamblesë ndaj Izraelit. Nga ana tjetër vitet e fundit ka pasur disa hapa diplomatikë për afrimin më të madh të Izraelit me OKB. Në vitin 2012 për herë të parë ky vend mori postin e zëvendëspresidentit të Asamblesë së Përgjithshme.
Në vitin 2016 Izraeli pati postin e kreut të Komisionit të Ligjeve. Megjithatë marrëdhënia mes Izraelit dhe Kombeve të Bashkimit mbeti e tensionuar, dhe niveli i lartë i fjalimit të Guterres. Portugezi 74 vjeçar asnjëherë nuk nihej si shumë kritik mndaj Izraelit, përkundrazi: në vitin 2020 Kongresi Botëror Hebreaik e nderoi Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së, Antonio Guterres për e tij me çmimin “Theodor Herzl”. “Për shumë vite”, thuhet në fjalimin e mbajtur nga presidenti i Këshillit, Ronald Lauder, “Ju keni treguar, se jeni një mik i vërtetë dhe i përkushtuar në popullin e tij dhe shtetit të Izraelit”. Tani për tani kanë marrë fond kohët për fjalë të tilla të ngrohta./DW
