Nga Fox News/ Më 6 tetor, gjyqtari i Gjykatës së Apelit të Shqipërisë, Astrit Kalaja, u qëllua me armë brenda sallës së gjyqit në Tiranë, ku ai drejtonte një çështje mosmarrëveshjeje pronësore, sipas Komisionit Ndërkombëtar të Juristëve. Kalaja vdiq nga plagët e marra dhe dy të tjerë u plagosën gjatë të shtënave. I dyshuari 30-vjeçar është arrestuar.
Vrasja e Kalasë u bë shpejt një “rrufe” për pakënaqësinë mbarëkombëtare ndaj gjyqësorit shqiptar. Ish-ambasadori i Shqipërisë në Shtetet e Bashkuara dhe Kombet e Bashkuara, Agim Nesho, i tha Fox News se reformat e zbatuara pothuajse një dekadë më parë nga Bashkimi Evropian dhe SHBA-ja kishin “për qëllim forcimin e sundimit të ligjit”, por janë “transformuar në një instrument politik, duke minuar institucionet demokratike dhe duke përqendruar pushtetin në duart e ekzekutivit”.
“Si rezultat,” tha Nesho, “besimi i publikut në sistemin e drejtësisë është gërryer rëndë, me mosfunksionimin institucional që arrin një nivel ku disa segmente të shoqërisë ndihen të shtyrë të marrin drejtësinë në duart e tyre – një shenjë e rrezikshme e kthimit prapa të demokracisë”.
Kreu i Partisë Demokratike të opozitës, Sali Berisha, i tha Fox News se vrasja e Kalasë ishte “një akt i neveritshëm dhe një zile alarmi që nuk duhet injoruar”. Berisha tha se “mbështetja e dukshme që ka fituar akti”, përfshirë krijimin e një GoFundMe tani joaktiv për të mbështetur të drejtat ligjore të vrasësit, tregon një “protestë kundër një gjyqësori jofunksional, kundër një sistemi gjyqësor të korruptuar dhe të politizuar”.
Berisha tha se reformat gjyqësore “e lanë vendin pa Gjykatë Kushtetuese dhe pa Gjykatë të Lartë për më shumë se 5 vjet”, duke krijuar një “numër të madh çështjesh të prapambetura” prej rreth 200 mijë çështjesh. Ai tha se procesi i verifikimit të personelit gjyqësor u shndërrua në “një gjueti shtrigash kundër magjistratëve që perceptoheshin si të pavarur ose potencialisht me prirje të djathta”.
Sipas Berishës, kjo çoi në “armatosjen e gjyqësorit kundër opozitës”. Një raport i vitit 2020 mbi ndihmën e SHBA-së për Shqipërinë përshkruan përpjekjet amerikane dhe të BE-së për të “rivendosur integritetin e sistemit të drejtësisë në Shqipëri”. Raporti pohon se USAID-i ndihmoi Gjykatën e Lartë në krijimin e një procedure për të menaxhuar 72% të 35 mijë çështjeve të prapambetura.
Gjithashtu u tha se 125 nga 286 gjyqtarë dhe prokurorë që iu nënshtruan procedurave të verifikimit ishin “shkarkuar për pasuri të pashpjegueshme, lidhje me krimin e organizuar ose paaftësi”, ndërsa 50 gjyqtarë zgjodhën të jepnin dorëheqjen në vend që të kalonin nëpër verifikim.
Berisha pretendoi se, pas reformave, tani duhen rreth 15-20 vjet për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve ligjore. “Drejtësia e vonuar është drejtësi e mohuar”, tha Berisha.
Avokati Besnik Muçi, ish-prokuror dhe gjyqtar në Gjykatën Kushtetuese të Shqipërisë, i tha Fox News se reformat gjyqësore synonin “të krijonin një sistem drejtësie të besueshëm, të drejtë, të pavarur, profesional dhe të orientuar drejt shërbimeve, i cili është i hapur, i përgjegjshëm dhe efikas”. Ai tha se sistemi i drejtësisë në Shqipëri “ka dështuar në pothuajse të gjitha” parametrat.
Muçi tha se numri i çështjeve të prapambetura të gjykatave përbëhet nga rreth 150 mijë çështje. Ai gjithashtu vuri në dukje se mbyllja e 5 gjykatave të apelit dhe disa gjykatave të rretheve ka “bllokuar pothuajse aksesin e qytetarëve në drejtësi”. Ai shpjegoi gjithashtu se shumica e ndërtesave të gjykatave nuk “përmbushin … kushtet dhe standardet e sigurisë të nevojshme”. “Qytetarët nuk besojnë në sistemin e drejtësisë”, tha Muçi.
Pas vrasjes së Kalasë, Shoqata e Avokatëve të Korçës dhe Shoqata Kombëtare e Avokatëve të Shqipërisë bojkotuan seancat gjyqësore më 9-10 tetor. Drejtori i Shoqatës së Avokatëve të Korçës, Nevzat Tarelli, i tha stacionit të lajmeve CNA se vrasja e Kalasë nxori në pah nevojën për rritje të sigurisë dhe besimit tek personeli gjyqësor. Ai tha gjithashtu se “njerëzit që presin drejtësi në kohën e duhur, nëse nuk e marrin atë, nuk kanë më besim në drejtësi”.
Engjëll Agaçi, sekretari i përgjithshëm i Këshillit të Ministrave të Shqipërisë, nuk iu përgjigj pyetjeve të Fox News në lidhje me pakënaqësinë mbarëkombëtare me gjyqësorin ose madhësinë e çështjeve të prapambetura gjyqësore të Shqipërisë.
Një zëdhënës i Departamentit të Shtetit nuk pranoi t’u përgjigjej pyetjeve në lidhje me suksesin e përpjekjeve të reformës gjyqësore të mbështetura nga SHBA-të në Shqipëri ose të adresonte çështjet që vrasja e Kalajës ka nxjerrë në pah. “U shprehim ngushëllimet tona më të thella viktimave të këtij sulmi dhe familjeve të tyre dhe dënojmë fuqimisht përdorimin e dhunës kundër gjyqtarëve dhe prokurorëve”, – tha zëdhënësi. /Përshtati në shqip LAPSI.al
