Të premten e kaluar, Izraeli nisi sulme masive ajrore ndaj Iranit duke e shtyrë Teheranin të hakmerrej me breshëri raketash. Në një mesazh video atë ditë, Kryeministri Benjamin Netanyahu i tha popullit iranian se përveç qëllimit të Izraelit për të penguar programin bërthamor të Iranit, “po hapte gjithashtu rrugën për ju që të arrini lirinë tuaj”.
Disa pjesë të opozitës së përçarë të Iranit janë grumbulluar pas thirrjes së Netanyahut. Të tjerë nuk janë të sigurt për qëllimet e tij. Nuk ka grupe zyrtare opozitare brenda Iranit, ku autoritetet kanë kohë që kanë shtypur disidentët, duke përfshirë një valë ekzekutimesh dhe burgosjesh masive në vitet 1980.
Që atëherë, shumica e grupeve të opozitës kanë vepruar nga jashtë, duke përfshirë dy nga grupet më të organizuara: mbështetësit pro-monarkisë të Reza Pahlavi, djalit të Shahut të fundit të Iranit, dhe Organizatën në mërgim Mojahedin-e Khalq (MEK/MKO).
Është bërë gjithnjë e më e vështirë për gazetarët të kontaktojnë njerëzit brenda Iranit, për shkak të kufizimeve të autoriteteve për aksesin në internet dhe mediat sociale. Megjithatë, ditët e fundit BBC ka arritur të flasë me disa të rinj iranianë që kundërshtojnë regjimin dhe që kanë protestuar kundër tij në të kaluarën.
Emrat e tyre janë ndryshuar për sigurinë e tyre, pasi autoritetet iraniane shpesh burgosin kundërshtarët në një përpjekje për të shtypur kritikat. Tara, 26 vjeç, i tha BBC-së se kur Izraeli lëshon paralajmërime për evakuim përpara sulmeve, autoritetet mbyllin aksesin në internet “në mënyrë që njerëzit të mos e marrin vesh ndaj dhe numri i të vdekurve rritet”.
Pika kontrolli dhe stacione pagese janë ngritur gjithashtu, thotë ajo, duke akuzuar autoritetet për krijimin “qëllimshëm” të trafikut, i cili “i inkurajon njerëzit të qëndrojnë në zonat e synuara”. “Të flasësh për patriotizëm, unitet dhe kundërshtim ndaj armikut është absurde. Armiku na ka vrarë ngadalë për dekada. Armiku ynë është Republika Islamike!”
Ushtria izraelite ka lëshuar paralajmërime për evakuim përmes rrjeteve Telegram dhe X, të cilat janë të ndaluara në Iran. Së bashku me aksesin e kufizuar në internet, kjo do të thotë se është e vështirë për iranianët të shohin paralajmërimet.
Sima, 27 vjeç, thotë se nuk i intereson më kjo. “Do të doja që Izraeli ta kryente punën sa më shpejt të ishte e mundur. Jam i rraskapitur. Edhe pse ende nuk jam një tifoz i Izraelit apo asaj që po bën, shpresoj se do ta përfundojnë atë që kanë filluar. E di, është një dëshirë e mirë. Por dua që ata të na shpëtojnë ne dhe botën nga kërcënimi i IRGC-së [Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike], [Ajatollah Ali] Khamenei-t dhe ajatollahëve në tërësi.”
Khamenei, udhëheqësi suprem i Iranit, është komandanti i përgjithshëm i forcave të armatosura, përfshirë IRGC-në e fuqishme, e cila është e ngarkuar me mbrojtjen e sistemit islamik dhe mbikëqyrjen e raketave balistike të Iranit. Sulmet e fundit izraelite kanë vrarë shumë figura të larta të IRGC-së, përfshirë komandantin e saj, Hossein Salami. Disa njerëz me të cilët folëm ishin edhe më të vendosur në mbështetjen e tyre për sulmet e Izraelit.
Amir, 23 vjeç, tha se i mbështeste ata “100%”. I pyetur pse, ai tha se besonte se askush tjetër nuk ishte i përgatitur të përballej me regjimin. “As OKB-ja, as Europa, madje as ne. U përpoqëm, a të kujtohet? Dhe na vranë në rrugë. Jam i lumtur kur njerëzit që na kanë shtypur jetën më në fund e shijojnë frikën. Ne e meritojmë kaq shumë.”
Amiri u referohet protestave të përhapura në Iran pas vdekjes së Mahsa Amini. 22-vjeçarja vdiq në paraburgim policor në vitin 2022, pasi u arrestua për shkelje të dyshuar të rregullave që u kërkonin grave të mbanin shami. Grupi i të Drejtave të Njeriut në Iran me seli në Norvegji raportoi se 537 protestues u vranë nga forcat e sigurisë shtetërore gjatë trazirave. Linja zyrtare e qeverisë është se “forcat e sigurisë vepruan me përgjegjësi”, duke fajësuar për vdekjet protestuesit e dhunshëm ose agjitatorët e huaj.
Thirrja e protestave “grua, jetë, liri” u përsërit nga Netanyahu të premten në anglisht dhe persisht, ndërsa u bëri thirrje iranianëve të “ngrihen dhe të lënë zërat tuaj të dëgjohen”. Irani nuk u është përgjigjur zyrtarisht thirrjeve të kryeministrit izraelit, por disa përfaqësues të linjës së ashpër dhe figura mediatike e kanë tallur dhe hedhur poshtë akuzat. Ndërkohë, autoritetet kanë paralajmëruar kundër shpërndarjes së fushatave dhe deklaratave nga zyrtarët izraelitë dhe amerikanë.
Megjithatë, disa kundërshtarë të Republikës Islamike janë dyshues për qëllimet e Netanyahut. “Unë mora pjesë në protesta [në vitin 2022] sepse kisha shpresë për një ndryshim regjimi atëherë. Thjesht nuk e shoh se si regjimi mund të përmbyset në këtë konflikt pa u shkatërruar vetë Irani në këtë proces”, – tha Navid, një aktivist 25-vjeçar i cili u arrestua për pak kohë gjatë protestave. “Izraeli po vret edhe njerëz të zakonshëm. Në një moment, njerëzit do të fillojnë të marrin anën e Republikës Islamike”, shtoi ai.
Darya, 26 vjeçe, tha: “Mendoj se fakti që njerëzit nuk po dalin për të protestuar është tashmë një përgjigje e qartë” ndaj thirrjes së Netanyahut. “Nuk do të shkoja edhe nëse Izraeli do të bombardonte shtëpinë time. Netanyahu po fshihet pas sloganeve nacionaliste iraniane dhe pretendon se po i ndihmon iranianët të arrijnë lirinë, teksa ai godet zonat e banimit. Do të duhen vite vetëm për të rindërtuar vendin.”
Arezou, 22 vjeç, tha se nuk dinte çfarë të mendonte. “E urrej regjimin dhe e urrej atë që na ka bërë. Por kur shoh bomba që bien, mendoj për gjyshen time, kushërirën time të vogël. Dhe kam parë çfarë i bëri Netanyahu Gazës. A mendoni vërtet se ai interesohet për iranianët? Kjo nuk ka të bëjë me ne, ka të bëjë me politikën [izraelite]”, tha ajo. “Ndjej sikur duhet të zgjedh midis dy të këqijave dhe nuk mundem. Dua vetëm që populli im të jetë i sigurt. Dua të marr frymë pa frikë.”
Mina, 27 vjeç, tha: “Dua që ky regjim të zhduket më shumë se çdo gjë tjetër – por jo kështu. Jo përmes më shumë bombave, më shumë vdekjeve. Izraeli nuk është shpëtimtari ynë. Kur vdesin njerëz të pafajshëm, nuk është një hap drejt lirisë, është një formë tjetër padrejtësie. Nuk dua të ndërroj një lloj terrori me një tjetër. Jam kundër këtij regjimi dhe gjithashtu kundër kësaj lufte. Ne meritojmë një rrugëdalje më të mirë se kjo.” ©BBC, përshtati në shqip LAPSI.al
