Nacionalizmi Shqiptar i Poshtëruar në Oborrin Politik
. Pse është koha për një përfaqësues të ri nacionalist nga diaspora?
Shkruar nga Flamur Buçpapaj
Nëse nacionalistët e vërtetë qëndrojnë të heshtur, loja politike do të vazhdojë pa ta, e për ta. Ata që sot flasin në emër të së djathtës, por nuk kanë lidhje me thelbin e saj, do të vazhdojnë ta përmbysin çdo vlerë kombëtare, duke ndërtuar fasada që shiten si “opozitë” por që, në fakt, janë pjesë organike e problemit.
Prandaj, koha është tani – jo nesër. Të mos presim më që të përfaqësohemi nga ata që na kanë tradhtuar. Shqipëria ka nevojë për zëra të rinj, për një përfaqësim të ri, për një besim të ri.
Nacionalizmi i Poshtëruar në Oborrin Politik
Nacionalizmi shqiptar – ajo ndjenjë e thellë, shpesh e pashpjegueshme, që buron nga ndërgjegjja historike, nga dhimbja e sakrificës së brezave dhe nga aspirata për një Shqipëri sovrane, të bashkuar dhe të dinjitetshme – është transformuar në një objekt keqpërdorimi elektoral dhe moral. Në vend që të nderohet si busull e politikës shtetformuese, është shndërruar në një dekor të rremë në fjalimet boshe të liderëve që s’kanë lidhje as me sakrificën kombëtare, as me rrënjët e kombit.
Politikanë që në biografitë e tyre kanë pikëpyetje të mëdha për qëndrimet ndaj kombit dhe identitetit, përdorin flamurin, emrat e figurave të mëdha historike, madje edhe simbolet e besimit dhe të gjakut, thjesht për të krijuar emocion artificial, për të blerë kohë dhe për të mobilizuar një elektorat të lodhur e të zhgënjyer.
Një nacionalizëm i reduktuar në retorikë boshe
Në vend që nacionalizmi të përkthehet në politika publike që mbrojnë interesin kombëtar, në mbështetje për diasporën, në mbrojtje të territorit, në ruajtje të gjuhës dhe identitetit, ai është reduktuar në slogane. Nacionalizmi përdoret vetëm për t’u fotografuar përpara flamurit në festa kombëtare apo për të hedhur akuza ndaj kundërshtarit si “antishqiptar” – ndërkohë që në realitet, vetë retorët nacionalistë mund të jenë përfituesit më të mëdhenj të një sistemi që e ka dëmtuar të ardhmen e vendit.
Kjo është tradhëtia më e madhe politike ndaj nacionalizmit shqiptar: jo thjesht mohimi, por komercializimi i tij – një degradim që ia ka hequr forcën dhe besueshmërinë në sytë e publikut, sidomos të rinjve.
Zhgënjimi i nacionalistëve të vërtetë
Ata që e ndjejnë Shqipërinë jo si ideologji por si gjak, si identitet familjar, si kod nderi, si besim i përditshëm – janë kthyer në spektatorë të dhimbshëm të një politike që nuk i përfaqëson. Familje me histori rezistence ndaj pushtuesve, të burgosur politikë, ish-pronarë të shtypur nga diktatura, diasporë që ka ruajtur gjuhën e zakonet me fanatizëm – të gjithë këta janë jashtë skemës së përfaqësimit.
Në vend që të jenë elitë mendimi dhe drejtimi, janë përjashtuar si të padobishëm. Në vend që të dëgjohen si zë i ndërgjegjes kombëtare, janë heshtur nga një establishment që ka frikë nga kujtesa dhe dinjiteti.
Koha për një ringritje
Në këtë klimë të rrezikshme politike, ku gjithçka duket e manipuluar dhe e komanduar nga interesa të ngushta, është emergjente të rilindë një nacionalizëm i ri, i pavarur, i pastër, i bazuar në parime dhe jo në fjalime. Ai nuk ka nevojë për urrejtje, as për provincializëm – por për një vizion kombëtar për shekullin XXI, për një Shqipëri që di çfarë kërkon nga integrimi evropian, nga fqinjësia, nga historia dhe nga vetvetja.
Kjo mund të bëhet vetëm nëse nacionalistët e vërtetë – jo aktorët e stisur politikë – dalin nga heshtja, organizohen, dhe krijojnë një formë të re përfaqësimi: një platformë politike ose qytetare që ringre vlerat, që mbështet meritokracinë, që kërkon shtet ligjor, që nderon sakrificën dhe që ruan identitetin kombëtar pa komplekse dhe pa aleanca të rrezikshme.
Nëse nacionalizmi nuk rigjenerohet në mënyrë të pastër dhe të organizuar, do të vazhdojë të përdoret si maskë. Dhe çdo maskë, në politikë, përfundon duke u thyer me pasoja tragjike për vendin.
Nacionalizmi i Tradhtuar dhe Shtirja e së Djathtës në Shqipëri
Në këtë krizë përfaqësimi dhe legjitimiteti që përjeton Shqipëria, është thelbësore të shquajmë edhe një tjetër problem të thellë: uzurpimin e së djathtës shqiptare nga struktura që nuk përfaqësojnë as parimet e saj, as vlerat kombëtare, as trashëgiminë historike të familjeve që mbajtën Shqipërinë në këmbë në periudhat më të vështira.
Në Shqipëri, e djathta tradicionale – ajo që përfaqëson pronësinë, familjen, Zotin, kombin, lirinë dhe antikomunizmin e thellë – është margjinalizuar, zëvendësuar nga aktorë që në thelb nuk janë të djathtë, por luajnë këtë rol për interesa të momentit.
E djathta që s’është e djathtë
Kjo “e djathtë” e sotme, në shumë raste, është vetëm një fasadë:
Ajo nuk përfaqëson pronarët, sepse nuk mbron të drejtën mbi pronën e trashëguar;
Nuk përfaqëson familjet nacionaliste shqiptare, sepse shumë prej tyre janë përjashtuar ose heshtur;
Nuk përfaqëson as antikomunizmin, pasi në radhët e saj ka persona që dikur kanë qenë pjesë e sistemit;
Nuk përfaqëson identitetin kombëtar, pasi nuk ka vizion të qartë për sovranitetin, gjuhën, fenë apo diasporën.
Nacionalizmi i poshtëruar në oborrin politik
Nacionalizmi shqiptar, si ndjenjë e pastër për kombin dhe sovranitetin, është përdorur si lodër elektorale – sa për të marrë vota dhe më pas për t’u harruar. Ata që e ndjejnë Shqipërinë si vlerë dhe jo si retorikë, janë zhgënjyer vazhdimisht nga mungesa e një alternative të vërtetë përfaqësuese.
Për këtë arsye, nacionalistët e vërtetë, familjet me histori dhe integritet, atdhedashësit e vërtetë që besojnë në një Shqipëri me dinjitet, duhet të gjejnë një rrugë të re për përfaqësim.
Nacionalizmi Bashkëkohor Shqiptar dhe Nevoja për Një Rilindje nga Diaspora
. Nacionalizmi shqiptar në krizë identiteti
Pas tre dekadash tranzicion të lodhshëm dhe deformues, nacionalizmi shqiptar është kthyer në një koncept të keqkuptuar, të keqpërdorur dhe të margjinalizuar. Nga një vlerë e thellë morale dhe historike që kishte për qëllim ruajtjen e integritetit territorial, gjuhësor, kulturor dhe shpirtëror të kombit, ai është degraduar në një etiketë të zbrazët që përdoret për të fituar vota ose për të legjitimuar retorikën boshe të partive.
Sot, nacionalizmi as nuk përfaqësohet politikisht me dinjitet, as nuk ka një platformë serioze ideologjike, as nuk është i integruar në politikën shtetërore si busull për vendimmarrje. Politikanët shqiptarë që shpesh flasin për “Shqipërinë e madhe” apo “kombin”, nuk kanë bërë asnjë hap konkret për bashkëpunim serioz ndërshqiptar në kulturë, arsim, ekonomi apo diplomaci. Në thelb, kemi një nacionalizëm që është kthyer në një “perde tymi” për të fshehur interesat klienteliste dhe mungesën e vizionit kombëtar.
. Pse është koha për një përfaqësues të ri nacionalist nga diaspora?
Në këtë boshllëk përfaqësimi dhe në këtë krizë të thellë të besimit, shpresa e një rilindjeje kombëtare mund të vijë vetëm nga jashtë sistemit, nga një figurë e re nacionaliste, e pastër nga korrupsioni, me formim perëndimor, dhe me rrënjë të forta shqiptare – idealisht nga diaspora, dhe më konkretisht nga Amerika.
Shqiptarët në SHBA kanë qenë tradicionalisht më të lidhur me idealin kombëtar sesa me interesat e ngushta të ditës. Ata kanë parë shtetin që funksionon, demokracinë e përgjegjshme, fuqinë e ligjit dhe rëndësinë e institucioneve. Ata nuk janë të infektuar nga servilizmi i tranzicionit shqiptar, dhe kanë një sens më të pastër të atdhedashurisë.
Një përfaqësues nacionalist nga diaspora do të sillte:
Vizion afatgjatë kombëtar, të bazuar në përvojën perëndimore dhe jo në luftën për pushtet të përditshëm;
Moralitet politik, i cili është zhdukur nga politika shqiptare;
Besueshmëri ndërkombëtare, sidomos në raport me SHBA-në dhe BE-në;
Kapacitet për bashkimin e shqiptarëve kudo që janë, përtej kufijve politikë e artificialë.
. Pse është çështje kohe dhe jo më zgjedhje?
Shqipëria ndodhet sot përballë një udhëkryqi ekzistencial: ose do të vazhdojë të përpëlitet në kaosin institucional dhe partitokratik që prodhon emigracion, polarizim dhe kapitullim moral, ose do të hapë një faqe të re përmes një modeli të ri udhëheqjeje kombëtare.
Ky model nuk mund të vijë nga brenda sistemit – sepse ky sistem e ka konsumuar veten – por nga një gjeneratë e re nacionalistësh të pavarur, që nuk i detyrohen askujt, përveç Shqipërisë dhe interesit kombëtar.
Ardhja e një përfaqësuesi nacionalist nga diaspora nuk është më vetëm dëshirë apo alternativë – është domosdoshmëri historike. Nëse kjo nuk ndodh sot, ajo do të ndodhë nesër, sepse historia ka treguar se kur elita vendëse dështon, shpëtimi vjen nga jashtë: nga mendjet e lira, të papërlyera dhe të përgatitura.
Koha për një kontratë të re kombëtare
Shqipëria ndodhet sot në një pikë kthese historike. Në njërën anë kemi dritën e mundshme të integrimit evropian, me të gjitha shpresat dhe përgjegjësitë që ajo bart. Në anën tjetër, një errësirë të brendshme politike, përçarje institucionale, polarizim të skajshëm dhe një mungesë alarmante të besimit qytetar ndaj elitave dhe proceseve vendimmarrëse. Ky kontrast dramatik rrezikon jo vetëm që të sabotojë rrugën drejt Bashkimit Evropian, por të përçajë më tej kombin dhe të zhbëjë vetë idenë e përbashkët të shtetit shqiptar.
Në këtë realitet të mbushur me tension, dialogu dhe pajtimi kombëtar nuk janë më zgjedhje e mirë – janë domosdoshmëri për mbijetesë. Historia jonë është e mbushur me humbje për shkak të përçarjes. E ardhmja mund të jetë ndryshe vetëm nëse palët politike, shoqëria civile, diaspora dhe të gjitha shtresat e kombit bien dakord për të krijuar një pakt të ri kombëtar, ku interesi i Shqipërisë të vendoset mbi çdo interes afatshkurtër partie apo klani.
Ky pakt i ri duhet të ketë katër shtylla:
Legjitimiteti institucional dhe zgjedhor, i garantuar përmes reformës zgjedhore gjithëpërfshirëse dhe mbikëqyrjes ndërkombëtare.
Përfshirja reale e opozitës dhe gjithë spektrit shoqëror në procesin e integrimit dhe vendimmarrjes strategjike.
Dekriminalizimi dhe depolitizimi i shtetit, përmes ndarjes së qartë të institucioneve nga kontrolli i partive.
Rikthimi i nacionalizmit si vlerë ndërtuese, jo si retorikë boshe apo si instrument manipulimi elektoral.
Në këtë proces, një rol të veçantë do të luajë diaspora shqiptare, sidomos intelektualët dhe liderët e formuar në sistemet demokratike perëndimore. Ardhja e një përfaqësuesi të vërtetë nacionalist nga diaspora – i lirë nga borxhet e së kaluarës dhe i aftë të krijojë besim mbarëkombëtar – do të ishte më shumë se një akt simbolik. Do të ishte një injektim vizioni dhe morali në një trup politik të lodhur nga korruptimi dhe kapja.
Rruga e pajtimit nuk është rrugë e lehtë. Ajo kërkon vetëpërmbajtje, pjekuri, dhe mbi të gjitha dashuri për atdheun. Por është rruga e vetme që mund të shpëtojë Shqipërinë nga përplasja, izolimi dhe zhbërja morale. Sepse asnjë qeveri nuk mund të mbrojë dot vendin me policë dhe ushtarë, nëse populli nuk e do atë.
Dhe nacionalizmi i ri shqiptar, larg ekstremizmave dhe urrejtjes, mund të bëhet mjeti i rilindjes politike dhe shpirtërore të kombit. Një nacionalizëm që nuk kërkon pushtet për vete, por shtet për të gjithë shqiptarët, në veri e jug, brenda dhe jashtë kufijve, me një frymë të re që e sheh të kaluarën me dinjitet dhe të ardhmen me përgjegjësi.
Shqipëria ka ende kohë. Por jo pafundësisht.
