Ndërsa zgjedhjet presidenciale të Shteteve të Bashkuara po afrohen më 5 nëntor, sondazhet tregojnë se zëvendëspresidentja demokrate Kamala Harris dhe ish-presidenti republikan Donald Trump janë në garë të ngushtë, shumë të afërt për të bërë një parashikim.
Por ndërsa zgjedhjet në SHBA kanë të bëjnë me atë që dëshiron populli amerikan, ndikimi i jashtëzakonshëm që kanë SHBA kudo në botë, bën që gara të ndiqet nga afër në kryeqytetet anembanë botës.
Pra, kë do të donin të shihnin në Zyrën Ovale, liderë të ndryshëm botërorë?
Vladimir Putin, Rusi
Ndërsa udhëheqësi rus ka sugjeruar – ndoshta me shaka – se ai mund të preferonte Harrisin si president, shumë shenja tregojnë se Putini në fakt favorizon fitoren e Trump.
“Putini do ta donte Trumpin si president për arsye të ndryshme”, tha për Al Jazeera Timothy Ash, një bashkëpunëtor në Programin e Rusisë dhe Euroazisë në Chatham House.
“Së pari, Putin mendon se Trump është i butë ndaj Rusisë dhe do të përpiqet t’i japë atij një marrëveshje të madhe për Ukrainën – duke shkurtuar mbështetjen ushtarake për Ukrainën dhe duke hequr sanksionet ndaj Rusisë”, tha ai.
“Mendoj se Putini e shikon Trumpin dhe sheh një pasqyrë të vetvetes, një autoritar, sociopat. Ai me siguri mendon se e kupton Trumpin”, shtoi Ash.
Për më tepër, Putini “urren” sistemin e demokracisë së tregut liberal perëndimor dhe udhëheqësi rus “mendon se Trump do të vazhdojë aty ku e la Trump 1.0 në mbjelljen e përçarjes dhe kaosit”, duke minuar institucione si NATO dhe Bashkimi Evropian.
Megjithatë, analistët rusë thonë se pavarësisht se kush fiton, zyrtarët e Moskës besojnë se kundërvënia e SHBA ndaj Rusisë do të mbetet, raportoi agjencia e lajmeve Anadolu.
Putin ka qenë më parë i hapur për mendimet e tij mbi politikën presidenciale të SHBA-së dhe ka shprehur përkrahjene tij për kandidatët herë pas here që nga viti 2004.
Përpara zgjedhjeve të vitit 2016, Putin foli me Trumpin me gazetarët gjatë një konference vjetore për shtyp. “Ai është një person i zgjuar dhe i talentuar pa asnjë dyshim,” tha ai.
Në korrik 2016, komuniteti i inteligjencës amerikane akuzoi Putinin për ndërhyrje në zgjedhje me qëllimin për të ndihmuar Trump kundër demokrates Hillary Clinton. Në vitin 2020, një raport dypartiak i Senatit të SHBA zbuloi se Rusia kishte ndërhyrë në zgjedhjet e vitit 2016. Inteligjenca amerikane gjithashtu pretendoi se Rusia ndërhyri në zgjedhjet e vitit 2020.
Më 9 korrik të këtij viti, një zyrtar i inteligjencës amerikane – pa përmendur emrin Trump – u tregoi gazetarëve se Rusia favorizonte Trumpin në garën e 2024-ës.
“Ne nuk kemi vërejtur një ndryshim në preferencat e Rusisë për garën presidenciale nga zgjedhjet e kaluara, duke pasur parasysh rolin që SHBA po luan në lidhje me Ukrainën dhe politikën më të gjerë ndaj Rusisë,” tha zyrtari nga Zyra e Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare (ODNI).
Në shtator, Putin foli për Harris , duke e përshkruar atë si një politikane me një “qeshje ekspresive dhe ngjitëse”, e cila, sipas tij tregon se “ajo po ecën mirë” dhe ndoshta nuk do të vendoste sanksione ndaj Rusisë.
“Nuk e di nëse duhet të ndjehem i fyer apo ai më ka bërë një nder”, u përgjigj Trump në një tubim të fushatës në të njëjtën ditë kur Putin bëri komentet e hidhura.
Në tetor, gazetari veteran Bob Woodward pretendoi në librin e tij të ri se Trump kishte bërë të paktën shtatë telefonata me Putinin që kur u largua nga presidenca në janar 2021. Këto akuza u hodhën poshtë nga stafi i Trump dhe nga vetë Trump. “Ai është një thashethemexhi. I paaftë. Dhe ka humbur shkëlqimin e tij, “tha Trump për Woodward e ABC News.
Më vonë në tetor, gjatë mbylljes së samitit të BRICS, Putin tha se Trump “ka folur për dëshirën e tij për të bërë gjithçka për t’i dhënë fund konfliktit në Ukrainë. Mendoj se është i sinqertë”.
Trump ka qenë kritik për ndihmën që SHBA i dërgon Ukrainës kundër luftës së Rusisë dhe thotë se do t’i japë fund luftës menjëherë nëse zgjidhet.
Xi Jinping, Kinë
Presidenti i Kinës Xi Jinping nuk e ka dhënë publikisht mbështetjen e tij.
Ashtu si me Rusinë, demokratët dhe republikanët kanë mbajtur një qëndrim të ashpër ndaj Kinës. Gjatë presidencës së tij, Trump filloi një luftë tregtare me Kinën, duke vendosur tarifa mbi 250 miliardë dollarë të importeve kineze në 2018. Kina u kundërpërgjigj, duke vendosur tarifa mbi 110 miliardë dollarë të importeve nga SHBA.
Nuk duket se Trump do të tërhiqet nëse zgjidhet, por demokratët gjithashtu mund të mblidhen kundër ndikimit në rritje të Kinës në mbarë botën.
Kur Joe Biden u bë president, ai nuk i lëvizi tarifat e Trumpit. Për më tepër, më 13 shtator të këtij viti, administrata Biden njoftoi rritje të tarifave për disa produkte të prodhimit kinez. Nëse Harris fiton, ajo pritet të qëndrojë konsistente me politikën e Bidenit ndaj Kinës.
As Trump dhe Harris nuk kanë hyrë në detaje se cili do të jetë kursi i tyre ndaj Kinës nëse zgjidhen.
Pavarësisht luftës tregtare, Trump është mburrur për marrëdhëniet e mira me Xi. Pasi Trump i mbijetoi një atentati më 14 korrik, ai tha se liderët botërorë kishin kontaktuar me të. “Merrem vesh mirë me presidentin Xi. Ai është një djalë i mrekullueshëm, më shkroi një shënim të bukur një ditë tjetër kur dëgjoi për atë që ndodhi”, tha Trump në një tubim.
Megjithatë, prapa skenave, zyrtarët kinezë mund të jenë të prirur në përkrahjen ndaj Harris, citoi NBC News Jia Qingguo, ish-dekane e Shkollës së Studimeve Ndërkombëtare në Universitetin e Pekinit.
“Ironia është se Xi me siguri do Harrisin, ashtu si edhe Irani”, i tha Ash Al Jazeera-s ndërsa fliste për Putinin.
Benjamin Netanyahu, Izrael
Kryeministri i Izraelit Benjamin Netanyahu nuk e ka mbështetur publikisht asnjërin nga kandidatët. Megjithatë, besohet gjerësisht se ai anon drejt fitores së Trump.
Netanyahu dhe Trump kishin një marrëdhënie të mirë gjatë mandatit të parë të ish-presidentit amerikan. Në vitin 2019, në Këshillin izraelito-amerikan, Trump tha : “Shteti hebre nuk ka pasur kurrë një mik më të mirë në Shtëpinë e Bardhë se presidenti juaj”.
Ndjenjat ishin të ndërsjella. Netanyahu, në një deklaratë të vitit 2020, tha se Trump ishte “miku më i madh që Izraeli ka pasur ndonjëherë në Shtëpinë e Bardhë”.
Marrëdhëniet midis Trump dhe Netanyahu u përkeqësuan pasi Biden u zgjodh. Kur Biden u betua, Netanyahu e uroi atë. Trump tha se ndihej i tradhtuar nga ky reagim.
Megjithatë, kryeministri izraelit ka bërë përpjekje për ta rindezur lidhjen e vjetër. Gjatë një vizite në SHBA në korrik të këtij viti, Netanyahu vizitoi Trumpin në rezidencën e tij Mar-a-Lago në Florida.
Udhëheqësi izraelit postoi gjithashtu një video në mediat sociale duke shprehur tronditje për atentatin ndaj Trump në një tubim në Pensilvani në korrik, e cila u ripostua nga Trump në platformën e tij të mediave sociale, Truth Social.
Në të njëjtën kohë, administrata Biden ka treguar ndihmë të palëkundur diplomatike dhe ushtarake për qeverinë e Netanyahut në mes të luftës së Izraelit në Gaza, ku numri i të vdekurve të palestinezëve ka arritur në 43,061 sipas agjencisë humanitare të Kombeve të Bashkuara (OCHA), që nga 29 tetori.
Që nga fillimi i luftës së Izraelit në Gaza më 7 tetor të vitit të kaluar – pas një sulmi të udhëhequr nga Hamasi në fshatra dhe poste ushtarake në Izraelin jugor – qeveria e Biden ka dërguar miliarda dollarë ndihma ushtarake për Izraelin.
Më 4 tetorin e kaluar, Biden tha në një konferencë shtypi se nuk e di nëse Netanyahu po ruan qëllimisht një marrëveshje armëpushimi në Gaza, pavarësisht spekulimeve se lideri izraelit mund të ketë mbajtur një armëpushim me qëllim, ndoshta për të ndikuar në zgjedhjet amerikane.
“Asnjë administratë nuk e ka ndihmuar Izraelin më shumë se unë. Asnjë. Asnjë. Asnjë. Dhe unë mendoj se Bibi duhet ta mbajë mend këtë”, tha Biden gjatë konferencës për shtyp, duke iu referuar Netanyahut me pseudonimin e tij.
Liderët evropianë dhe të NATO-s
Shumica e liderëve evropianë preferojnë Harrisin si president të SHBA-së.
“Unë e njoh mirë atë. Ajo sigurisht që do të ishte një presidente e mirë”, u tha gazetarëve Olaf Scholz, kancelari i Gjermanisë.
Trump ka kërcënuar disa herë se do të largohet nga NATO. Megjithatë, Politico raportoi se këshilltarët e tij të sigurisë kombëtare dhe ekspertët e mbrojtjes thonë se nuk ka gjasa që ai të dalë nga aleanca.
Pavarësisht, ankesat e tij për NATO-n mbeten. Pritet që ai t’i kërkojë aleatëve të NATO-s të rrisin shpenzimet e mbrojtjes.
Në shkurt, Trump nxiti debate mes aleatëve në Evropë duke thënë se do t’i kërkonte Rusisë të sulmonte aleatët e NATO-s që ai i konsideron “delikuentë”.
Për më tepër, fitorja e Trump mund të nënkuptojë më pak harmoni me vendet evropiane për nismat e energjisë së rinovueshme.
Kjo për shkak se Trump ka bërë fushatë për më shumë prodhim të naftës për t’i mundësuar SHBA-së të reduktojë varësinë nga importet e huaja të energjisë. “Ne do të bëjmë shpime, të dashur, shpime” i tha ai Konventës Kombëtare Republikane ndërsa pranoi emërimin e partisë në korrik.
Nga ana tjetër, Harris ka të ngjarë të vazhdojë me Aktin e Reduktimit të Inflacionit të Biden dhe planet për energjinë e pastër, duke krijuar mundësi bashkëpunimi me Evropën.
Gjatë kandidimit të saj për zgjedhjet presidenciale të vitit 2019, Harris kishte premtuar të ndalonte “frakimin”, një teknikë e nxjerrjes së naftës dhe gazit duke shpuar në tokë – për të cilën aktivistët mjedisorë thonë se është veçanërisht e dëmshme pasi konsumon sasi të mëdha uji dhe çliron gazin serë metan. Trump e kishte kritikuar për këtë premtim.
Megjithatë, gjatë debatit presidencial midis Harris dhe Trump në Pensilvani në shtator, Harris tha: “Unë nuk do ta ndaloj “frakingun”, nuk e kam ndaluar “frakingun” si zëvendëspresident”.
Narendra Modi, Indi
Ndërsa kryeministri i Indisë Narendra Modi pati një marrëdhënie të ngushtë me Trump gjatë presidencës së këtij të fundit, Modi ishte gjithashtu një nga liderët e parë në botë që uroi Biden për fitoren e tij në zgjedhjet e vitit 2020.
“Unë nuk besoj se Modi ka një preferencë të fortë për një kandidat mbi një tjetër,” tha për Al Jazeera Chietigj Bajpaee, një studiues i lartë për Azinë Jugore, Programin Azi-Paqësor në Chatham House.
“Ekziston një shkallë e lartë konsensusi dypartiak në Uashington për thellimin e marrëdhënieve me Indinë dhe për ta parë atë si një partner strategjik afatgjatë – ndoshta po aq konsensus sa ka për të parë Kinën si një rival strategjik afatgjatë,” shkroi Bajpaee në një. artikull për Chatham House.
Ai shkroi se tre shtyllat kryesore të angazhimit të SHBA-së me Indinë janë se India është demokracia më e madhe në botë, se SHBA e sheh Indinë si një mburojë kundër Kinës dhe ekonominë potencialisht në rritje të Indisë.
Michael Kugelman, drejtori i Institutit të Azisë Jugore të qendrës së mendimit Wilson Center me bazë në Uashington, DC, i tha Al Jazeera se qeveria indiane do të peshojë të mirat dhe të këqijat për të dy kandidatët.
Kur bëhet fjalë për Trump, “mund të ketë një ide në Nju Delhi se kjo do të ishte një gjë e mirë për Indinë sepse mund të ketë një perceptim se Trump nuk do të nxirrte probleme për çështjet e brendshme në Indi, duke përfshirë çështjet e të drejtave të njeriut”, tha Kugelman, duke shtuar se pavarësisht kësaj, qeveria e Indisë do të shqetësohej për stilin e qeverisjes “të paparashikueshme” të Trump.
“Ndërsa Donald Trump është më i njohur me Modin që nga mandati i tij i parë në detyrë, një presidencë e Kamala Harris ofron një shkallë vazhdimësie nga administrata aktuale e Bidenit”, tha Bajpaee për Al Jazeera.
Nën Biden, lidhjet midis SHBA-së dhe Indisë u thelluan në aspektin e mbrojtjes, teknologjisë dhe ekonomisë. Biden e bëri Indinë një partner të madh të mbrojtjes, pavarësisht se India nuk ishte një aleat zyrtar ushtarak dhe mbështetja e saj për ndihmën ushtarake është tek Rusia.
Në maj 2022, në margjinat e samitit Quad në Tokio, India dhe SHBA njoftuan një Iniciativë për Teknologjitë Kritike dhe në zhvillim (iCET), për të rritur bashkëpunimin në AI, informatikë kuantike dhe përparime të tjera teknologjike.
Përpara vizitës së Modit në Indi në shtator të këtij viti, Trump e quajti Modin “fantastik”, por, në të njëjtën kohë, e quajti Indinë një “abuzuese të tarifave të importit”.
Koreja e Jugut
Koreja e Jugut është një aleat kyç i SHBA-së në Azi-Paqësor. Ndërsa presidenti i vendit, Yoon Suk-yeol, nuk ka mbështetur në mënyrë eksplicite një kandidat, marrëdhënia midis Koresë së Jugut dhe SHBA-së ka lulëzuar nën presidencën Biden.
Një koment i botuar në shtator nga grupi studimor amerikan “Brookings” tha se gjatë administratës Trump, “koreanët e Jugut ishin të tronditur nga akuzat se ata nuk po kontribuonin mjaftueshëm në mbrojtjen e tyre dhe në mirëmbajtjen e forcave amerikane, pavarësisht se siguruan pjesën më të madhe të forcave luftarake të vijës së parë kundër Koresë së Veriut”.
Nga ana tjetër, “administrata Biden ka bërë pak për të adresuar kërcënimin bërthamor të Koresë së Veriut. Megjithatë, ajo është fokusuar në forcimin e lidhjeve dypalëshe dhe trepalëshe midis Uashingtonit, Tokios dhe Seulit, “tha për Al Jazeera Edward Howell, një pedagog në marrëdhëniet ndërkombëtare në Universitetin e Oksfordit.
Howell tha se kjo u bë e dukshme në Samitin e Camp David të vitit 2023, si dhe në takimet e nivelit presidencial midis Biden dhe Yoon Suk-yeol.
Howell shtoi se Koreja e Jugut do të dëshirojë të sigurohet që mbështetja e SHBA për të të mos fashitet nën presidentin e ardhshëm “në një kohë kur rajoni i Azisë Lindore nuk përballet vetëm me kërcënimin e një Koreje të Veriut bërthamore, por një Kinë gjithnjë e më shtrënguese dhe luftarake”. .
Japonia
“Për aleatin e SHBA-së, Japoninë, një fitore e Trump parathotë se ai do të zhvendosë fokusin në politikën e brendshme dhe do të zvogëlojë bashkëpunimin me Japoninë, do të rrisë tarifat e importit, si dhe do të presë që Japonia të rrisë shpenzimet ushtarake, “thotë një analizë e publikuar nga faqja japoneze Nippon Communications Foundation.
Megjithatë, zyrtarët e qeverisë japoneze kanë krijuar marrëdhënie me zyrtarë nga administrata e fundit Trump, duke përfshirë Bill Hagerty, i cili është një ish-ambasador në Tokio dhe shihet si i preferuari për sekretar të shtetit, thotë analiza e Kotani Tetsuo.
Nga ana tjetër, ndërsa një administratë e Harris nënkupton një politikë më të qëndrueshme me administratën e Bidenit, duhet marrë parasysh se është e nevojshme të krijohen marrëdhënie të reja me zyrtarët në ekipin e Harris.
Australia
Për aleatin e SHBA-së, Australinë, “një fitore e Trump do të ngrinte shumë pyetje”, shkroi reporteri australian Ben Doherty për The Guardian.
Doherty shtoi se shumë në Australi besojnë se Trump ka të ngjarë të tërhiqet nga Marrëveshja e Parisit nëse ai rizgjedhet, gjë që mund të dobësojë ndikimin e koalicionit informal të klimës, Grupi Umbrella, pjesë e të cilit është Australia.
Australia gjithashtu ndan një marrëdhënie tregtare me Kinën dhe një fitore e Trump mund të nënkuptojë një luftë tregtare me Kinën, e cila mund të jetë e dëmshme për ekonominë e Australisë./Përshtatur nga Al Jazeera
